در صورت اجرایی شدن «پروژه جاده توسعه» و با توجه به پتانسیل «بندر بزرگ فاو» عراق، کریدور مذکور می‌تواند به یکی از مسیرهای اصلی تجارت میان خاورمیانه و کشورهای اروپایی تبدیل شود.
محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق دیروز سه‌شنبه سوم اکتبر طی مراسمی از آغاز پروژه بندر بزرگ فاو و پروژه جاده توسعه خبر داد. بوراک المالی، خبرنگار و کارشناس مسائل منطقه طی تحلیلی برای خبرگزاری آنادولو، روند اجرای پروژه جاده توسعه را مورد بررسی قرار داده است.
«تلاش به منظور تسلط بر کریدورها و مسیرهای تجاری ویژگی اساسی و اصلی روند موجود در جهان که به دنبال افزایش تعاملات متقابل میان کشورهای مختلف است به شمار می‌رود. چین سعی دارد با اجرای پروژه پر ادعای «کمربند و جاده»، کریدور اقتصادی میان چین و پاکستان را فعال کند و از سوی دیگر، کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) نیز به عنوان آلترناتیوی برای پروژه کمربند و جاده چین مطرح شده است. دیگر کشورهای جهان نیز تلاش‌های متفاوتی برای حفظ منافع خود در چارچوب احداث کریدورهای جدید تجاری انجام می‌دهند.
ترکیه نیز به موازات روند موجود، پروژه جاده توسعه را به عنوان یک طرح مهم برای منطقه معرفی کرده است. برعکس پروژه‌هایی مانند کریدور هند-خاورمیانه-اروپا که بحث زیادی درباره اقتصادی بودن آن مطرح است، پروژه جاده توسعه ترکیه دارای پتانسیل زیادی برای عملیاتی شدن می‌باشد.
با تکمیل پروژه جاده توسعه به طول 745 میل، بندر بزرگ فاو عراق از طریق مسیرهای جاده‌ای و ریلی به ترکیه متصل خواهد شد. هزینه‌های برآورد شده برای اجرای پروژه مذکور 17 میلیارد دلار بوده و انتظار می‌رود فاز اول آن در سال 2028 عملیاتی شود. اتحادیه اروپا پس از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین به دنبال تامین کنندگان جدید انرژی است و پروژه جاده توسعه نیز ترکیه را در مرکز ارتباطات منطقه‌ای قرار می‌دهد. براساس پروژه مذکور، ترکیه به مرکز توزیع کالا و مواد خام ارسالی از طریق عراق تبدیل خواهد شد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه نیز طی دیدارهای خود با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق و همچنین سخنرانی اخیر خود در مجمع عمومی سازمان ملل بر اهمیت اجرای پروژه جاده توسعه تاکید کرده است. از سوی دیگر، السودانی نیز دیروز از آغاز اجرای پروژه جاده توسعه خبر داد. ترکیه به صورت تاریخی اقتصادی‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی میان شرق و غرب بوده است. سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری آنکارا در پروژه جاده توسعه نیز نشان دهنده اهمیت مضاعف این پروژه برای ترکیه است.
البته مزیت‌های تجاری و اقتصادی و عملیاتی بودن پروژه تنها یکی از ابعاد ماجرا به شمار می‌رود. حضور گروه‌های تروریستی در منطقه و خشونت‌های موجود یکی از تهدیدات اصلی علیه پروژه جاده توسعه است. اگرچه نیروهای امنیتی ترکیه و عراق هم اکنون نیز در مبارزه با گروه های تروریستی پ.ک.ک و داعش با یکدیگر همکاری می‌کنند، اما بغداد باید برای عملیاتی شدن پروژه جاده توسعه در روند پاکسازی خط مرزی خود با ترکیه از لوث تروریست‌های پ.ک.ک تلاش بیشتری به خرج دهد.
البته رویکرد ایران نیز یکی دیگر از مواردی است که می‌تواند بر اجرای جاده توسعه تاثیرگذار باشد. اگرچه نمایندگان ایران نیز به نشست مربوط به پروژه در بغداد دعوت شده بودند اما ممکن است اجرای این پروژه با اهداف منطقه‌ای ایران چندان هماهنگ نباشد. چرا که تکمیل پروژه بندر بزرگ فاو این بندر را به رقیبی برای بنادر ایران در خلیج تبدیل خواهد کرد. از سوی دیگر، دسترسی عراق به بازارهای اروپایی از طریق ترکیه نیز احتمالا نفوذ تهران در بغداد را کاهش خواهد داد. ایران با تحریم‌های سنگین غرب روبرو است و به همین دلیل نیز شاید نگرانی‌های مربوط به کاهش اهمیت بنادر این کشور با اجرای پروژه جاده توسعه چندان واقعگرایانه نباشد اما در صورت عملیاتی شدن دوباره «برجام» و کاهش تحریم‌های علیه تهران، وضعیت متفاوت خواهد شد. البته با تکمیل پروژه جاده توسعه و رفع تحریم‌ها علیه ایران، این کشور می‌تواند به یکی از تامین کنندگان انرژی برای اروپا تبدیل شود.
در شرایط فعلی می‌توان انتظار اتخاذ دو رویکرد متفاوت از ایران را داشت: ایران می‌تواند با استفاده از نیروهای نیابتی خود در عراق بر اجرای پروژه جاده توسعه تاثیر منفی بگذارد یا اینکه با پروژه همراهی کرده و از منافع اقتصادی آن بهره مند شود.»
آناتولی
