آتش به عنوان عنصری مهم چه در طبیعت و چه در زندگی تورکان، نقش اساسی در تفکر اسطوروی تورکان داشته است. آتش عنصری بود که به زندگی انسان گرمی می‌بخشید و به خانه او روشنایی. به عقیده تورکان قدیم آتش مقدس بود و نگهدارنده آن مستوجب پاداش. آتش محکی بر درستی و نادرستی اعمال بود و عبور از روی آتش سوزاننده تمام افکار پلید. ژان پلانو کارپینی راهب اروپایی و سفیر پاپ به دربار ایلخانیان نقل می‌کند که موقع شرفیابی به دربار خاقان، وی را از روی آتش عبور دادند تا اگر سوءنیتی داشت خنثی شود.
در شاهنامه هم که در خلال داستان‌هایش، بسیاری از آداب و رسوم تورکان باستان به زبان دری آمده، برای پی بردن به درستی یا نادرستی گفته‌های سیاوش، وی را با عبور از آتش امتحان می‌کنند.
آخرین ماه سال دارای چهار هفته هست که هر کدام از این هفته‌ها به یاد چهار عنصر اولیه جهان نامگذاری شده است. در هر کدام از این هفته‌ها مراسم موسمی و معیشتی تورکان اجرا می‌شود که در هفته آخر موسوم به( ایلین آخیر چرشنبه‌سی) به اوج خود می‌رسد.
در این چهارشنبه آخر سال، افروختن آتش و پریدن از روی آن که یادگاری از اساطیر و تفکر تورکان قدیم است توسط انسان تورک در جای جای آزربایجان انجام می‌شود.
هدایت گران توده‌های عشایر کرد آزربایجان که براساس مصادره دستاوردهای تمدن‌های باستان، امروزه در پی افکندن طرحی مضحک به نام برگزاری جشن‌های نوروز در میان عشایر هستند که تا چند سال قبل اصلا نام و نشانی از این جشن‌ها ابدا در میانشان نبود و حتی به تمسخر آداب و رسوم آن می‌پرداختند.
امروزه تجربیات چندین ده ساله گروه‌های تروریستی در تورکیه به طرق کاملا معلوم به عشایر در غرب آزربایجان منتقل شده و از این طریق سعی در عرض اندام در عرصه فرهنگ و سیاست آذربایجان می‌کنند تا به زعم خود طرحی دیگر در غرب آزربایجان اندازند. فراخوان‌های اخیر برای برپایی جشن‌های نوروزی آنهم در ماه رمضان و ایام لیالی قدر، بیش از اینکه موضوعیتی فرهنگی باشد بیشتر حال و هوای میتینگ‌های سیاسی و در حقیقت آرامش قبل از طوفانی است که با روی کار آمدن ترامپ و دوباره به روی میز آمدن نقشه خاورمیانه جدید سرعت فراوانی گرفته است. برای فهمیدن و دیدن حساسیت مردم ایران و آزربایجان به این تحرکات پوششی عجیب و صنعی عشایر کرد در ایام رمضان، اندکی صبر لازم است.
دکتر «توحید ملک زاده» – ۱۸ اسفند ۱۴۰۳