جنایات ارامنه و آسوری ها در طول جنگ جهانی اول در غرب آذربایجان در مستندی با عنوان «جیلولوق» با محوریت جنایات گروه‌های ارامنی و آسوری در سراسر آذربایجان ساخته شد.
رضا صیامی، کارگردان آذربایجانی در گفتگو با خبرنگار آذرانجمن در خصوص فیلم مستند «جیلولوق» عنوان کرد: این فیلم مستند با مدت زمان ۷۵ دقیقه، درباره اتفاقاتی می باشد که درسالهای پایانی جنگ جهانی اول در شهرهای سلماس، اورمیه و خوی رخ داده است و شورش آسوری و ارمنی‌ها در منطقه آذربایجان در سال ۱۹۱۸ میلادی را به تصویر کشیده است که طی آن بسیاری از مسلمانان در این حوادث قتل عام شدند.
فیلم «جیلولوق» برای اولین بار ارتباط شورش ارامنه و آشوریها را در قلمرو دولتهای قاجار ، عثمانی و قفقاز در آن سال‌ها نشان می‌دهد و به قدرت تحریک دولتهای غربی در برای قتل عام هموطنان و مردم مسلمان توسط ارامنه و آشوریها می‌پردازد. هدف از این فیلم نشان دادن دخالت و تحرکات جبران‌ناپذیر دولتهای غربی برای قتل عام مردم است.
صیامی بیان کرد:مشاور پژوهش و تحقیقات این فیلم مستند توحید ملک زاده بوده و کارگردانی ،تهیه‌کننده کنندگی و پژوهش آن به عهده بنده بوده است. برای مراحل پژوهش این فیلم، ۴ سال زمان صرف جستجو و تحقیق در مورد قتل عام جیلولوق شده و این تحقیقات به صورت میدانی در ایران، آذربایجان و ترکیه انجام شده است . همچنین تصویربرداری فیلم در تابستان سال ۱۴۰۱ در مناطق اورمیه، سلماس، خوی و شهرهای استانبول ،آنکارا وان، هاکاری، باکو، شاماخی و قوبا انجام گردیده است.
وی افزود: همچنین، در بخش‌هایی از فیلم علاوه بر کارشناسانی از ایران ،ترکیه و جمهوری آذربایجان، به نوشته ها و گفته های سیاست‌مداران و تاریخ‌نگاران مشهور ایران مثل محمد علی فروغی، نخست وزیر رضاشاه و احمد کسروی که برای نخستین بار در تاریخ ۱۸ ساله آذربایجان دربارهٔ قتل عام جيلولوق حرف زده و آن را به بحث گذاشت، استناد شده است.
وی درخصوص زمان اکران این فیلم خاطرنشان کرد: فیلم در مراحل پایانی قرار گرفته و به زودی برای صاحب نظران و مسئولان اکران خصوصی خواهد شد. سپس، برای دریافت مجوز نمایش، اقدامات لازم صورت خواهد گرفت. پس از دریافت مجوز، فیلم به صورت عمومی در پلتفرم‌های دیجیتال داخل کشور و همچنین در شبکه‌های تلویزیونی «TRT» ترکیه و شبکه «AZTV» آذربایجان پخش خواهد شد.
گفتنی است؛ جیلو نام طایفه‌ای آشوریست که تا پیش از جنگ جهانی اول در محدوده استان هاکاری ترکیه واقع در جنوب دریاچه وان زندگی می‌کرده‌اند. در آغاز قرن بیستم، گروه های مسلح ارمنی و آشوری تحت حمایت مالی و ایدئوژیک هم‌کیشان ثروتمندشان در اروپا و روسیه به تبلیغ ایدئولوژی افراطی ملی‌گرایانه خود و پروژه تشکیل کشور ارمنی-مسیحی از دریا تا دریا (خزر-مدیترانه) می‌پرداختند و برای این منظور اقدام به کشتار بزرگی معروف به «فاجعه جیلولوق» در منطقه قفقاز و شمال غرب ایران از جمله اورمیه، سلماس و خوی کردند.
