مقدمه
بیش از یک قرن است که ملت‌های گوناگون ساکن جغرافیای ایران زیر سلطه‌ی حکومت‌های اقتدارگرا و مرکزگرا از حقوق بنیادین خویش محروم مانده‌اند. حق تعیین سرنوشت، آزادی، برابری و مشارکت برابر در ساختار سیاسی کشور به‌طور سیستماتیک انکار شده و ملت‌ها در معرض تبعیض ساختاری، انکار هویت‌های زبانی و فرهنگی و سرکوب سیاسی قرار گرفته‌اند. این روند در دوران جمهوری اسلامی به اوج خود رسیده و با فساد فراگیر، بحران‌های اجتماعی و اقتصادی و تخریب زیست‌محیطی همراه شده است.
امروز جمهوری اسلامی در آستانه‌ی فروپاشی قرار دارد. تجربه‌ی تاریخی نشان داده است که فقدان یک آلترناتیو روشن، دمکراتیک و چندملیتی می‌تواند زمینه‌ی بازتولید استبداد و سلطه‌ی مرکزگرا را فراهم سازد.
ما، سازمان‌ها و احزاب عضو «ائتلاف دمکراتیک ملت‌ها در ایران»، با تکیه بر مبارزات مشترک ملت‌های تحت ستم و با الهام از اصول جهانی حقوق بشر و دمکراسی، این برنامہ سیاسی مشترک را تدوین کرده‌ایم تا هم نقشه‌ی راه آینده را روشن سازد و هم چارچوب همکاری با دیگر نیروهای دمکراتیک و برانداز مشخص گردد.
بخش اول: اصول بنیادین
ماده ۱ – شکل حکومت
ایران آینده کشوری جمهوری، سکولار، دمکراتیک و فدرال خواهد بود. قدرت سیاسی از ملت‌ها/مردمان ساکن ایران سرچشمه گرفته و از طریق نهادهای انتخابی اعمال خواهد شد. اصل برابری و آزادی ملت‌ها اساسی، تغییرناپذیر و غیرقابل تعلیق است.
ماده ۲ – حاکمیت قانون و حقوق بشر
کلیه قوانین باید منطبق بر اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق‌های بین‌المللی باشند. در صورت تعارض، اولویت با حقوق بشر جهانی است.
بخش دوم: ساختار فدرال و توزیع قدرت
ماده ۳ – تقسیمات فدرال
جمهوری فدرال ایران بر مبنی ایالات ملی–سرزمینی بنا خواھد شد و با تشکیل حکومت ھای ملی مانند حکومت تاریخی آذربایجان، بلوچستان، کردستان، عربستان(احواز) لرستان، گیلان، مازندران، ترکمن‌صحرا، قشقایی، فارس، خراسان و …). حقوق اقلیت‌های زبانی-مذھبی درون هر ایالت تضمین خواهد شد.
ماده ۴ – همه‌پرسی
استقرار سیستم جمهوری فدرال با همه‌پرسی آزاد و عادلانه و بر مبنای اراده‌ی آزاد ملت‌ها و ایالات تایید خواهد شد.
ماده ۵ – اختیارات دولت ھای فدرال
هر ایالت دارای:
• پارلمان منتخب محلی
• دولت ھای ملی با اختیارات اجرایی، آموزشی، فرهنگی، رسانه‌ای و اقتصادی
• حق تعیین زبان رسمی محلی
• اختیار قانون‌گذاری و مالی مستقل
• نیروی انتظامی ایالتی
ماده ۶ – اختیارات دولت فدرال
دولت فدرال مسئول:
• سیاست خارجی و دفاع از مرزها
• سیاست پولی و بانک مرکزی
• برنامه‌ریزی ملی کلان
• تنظیم روابط میان ایالات
بخش سوم: زبان‌ها و حقوق فرهنگی
ماده ۷ – زبان‌های رسمی
زبان‌های فارسی، ترکی، عربی، کردی، بلوچی و ترکمنی زبان‌های رسمی فدرال خواهند بود. همه‌ی زبان‌ها در سطح کشوری داری اعتبار یکسان خواهند بود.
ماده ۸ – زبان آموزش
آموزش به زبان مادری در تمامی سطوح تحصیلی در ایالات تضمین خواهد شد.
بخش چهارم: حقوق اساسی شهروندان
ماده ۹ – برابری در برابر قانون
همه‌ی شهروندان فارغ از جنسیت، ملیت/اتنیک، زبان، مذهب یا طبقه‌ی اجتماعی برابرند.
ماده ۱۰ – آزادی اندیشه و بیان
آزادی وجدان، دین، بیان، مطبوعات، تجمع، تشکل و آزادی‌های دیجیتال تضمین خواهد شد.
بخش پنجم: نهادهای حاکمیتی
ماده ۱۱ – سیستم دو مجلسی
متشکل از:
1. مجلس نمایندگان مردم (بر پایه جمعیت)
2. مجلس ایالات (نمایندگی برابر هر ایالت)
برقرار خواهد شد.
ماده ۱۲ – ریاست جمهوری
• رئیس‌جمهور با رای مجالس ایالتی مردم انتخاب خواهد شد.
• دوره ریاست جمهوری ۵ سال است و تنها دو دوره‌ی متوالی مجاز است.
ماده ۱۳ – دادگاه قانون اساسی
عالی‌ترین مرجع نظارت بر مطابقت قوانین با قانون اساسی و حقوق بشر است.
ماده ۱۴ – محیط زیست
دولت فدرال و ایالات موظف‌اند عدالت زیست‌محیطی و حفاظت از منابع طبیعی را تضمین کنند.
بخش ششم: بازنگری و تصویب
ماده ۱۵ – بازنگری
هرگونه تغییر در قانون اساسی فقط با رأی دوسوم مجالس و تأیید همه‌پرسی عمومی ممکن است.
نتیجه‌گیری و دعوت به همکاری
این برنامہ سیاسی، جمهوری فدرال ایران را بر بنیان دمکراسی، سکولاریسم، حقوق بشر و احترام به تنوع ملی و زبانی تعریف می‌کند. ما بر اصول زیر به‌عنوان مبنای همکاری با سایر نیروهای سیاسی تأکید می‌ورزیم:
1. حق تعیین سرنوشت ملت‌ها طبق حقوق بین الملل و تشکیل دولت‌های ملی
2. به‌رسمیت‌شناختن چندملیتی بودن ایران
3. فدرالیسم ملی–فرهنگی
4. برابری زبانی و فرهنگی
5. مخالفت با هرگونه سلطه‌طلبی
6. جدایی دین از دولت
7. دمکراسی و حقوق بشر
8. ایجاد شورای رهبری چندملیتی برای دوران گذار
احزاب و سازمان‌های عضو
• بلوچستان راجی تپاکی گَل
• تشکیلات مقاومت ملی آذربایجان – دیرنیش
• جنبش دانشجویی آذربایجان – آزوح
• حركة النضال العربي الاحواز – اسملا
• حزب دمکرات آذربایجان جنوبی – گآدپ
• حزب راه آزادی قشقایی – قایی
• حزب مرکزی آذربایجان – آ‌م
ائتلاف دمکراتیک ملت‌ها در ایران
