علی‌اکبر ولایتی در مصاحبه با فرهیختگان گفت: «کم‌کم آمریکایی‌ها به این جمع‌بندی رسیدند که کماکان بر همان کوره جهان تک‌قطبی بدمند، لیکن با طراحی متفاوت و طرحی نو قفقاز جنوبی مهم‌ترین جایی است که به‌عنوان مدخل غربی ناتو به آن توجه شده است. در چنین شرایطی روس‌ها که نزدیک دو سال پیش اظهار کردند باید مرزهای قفقاز جنوبی به مرزهای شوروی سابق تبدیل شود، بعد از مدتی در اجلاس مسکو از این موضع خود فاصله گرفتند و گفتند که مرزها باید براساس تصمیمات اجلاس مسکو باشد. در مقابل، آمریکایی‌ها با پیشتازی ترکیه به میدان آمدند تا در قفقاز جنوبی اختلال ایجاد کنند.»
ولایتی در واکنش به انعکاس وضعیت ملت تحت ستم تورک‌های آذربایجان جنوبی در رسانه‌های ترکیه نیز گفت: «نکته‌ای که در طی سال‌های اخیر از سوی بعضی از مسئولان ترکیه و رسانه‌های آن کشور تبلیغ شده چنین است که آذری‌های ایران سال‌هاست تحت فشار هستند و آنها، یعنی دولت ترکیه گویی ماموریت دارد که آذری‌ها را از قید سلطه بقیه اقوام تشکیل‌دهنده هویت ایرانی خلاص کند.»
ولایتی از تورک‌ستیزترین و آذربایجان‌ستیزترین مسئولان ایران است. پیشتر «جمشید انصاری» استاندار آذربایجان غربی در ۸ سال دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، در پاسخ به علت عدم اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی و تبعیض در حق مردم آذربایجان گفت: «سال ۷۴ در دوران ریاست جمهوری رفسنجانی، وزرای دولت در جلسه‌ای در تبریز جمع شدند و در مورد علت عقب ماندگی اقتصادی استانهای تورک به بحث و تبادل‌نظر پرداختند، در آن جلسه ولایتی، وزیر امور خارجه وقت اعلام کرد که چرا ما باید در استانی مانند آذربایجان سرمایه‌گذاری کنیم؟ آذربایجان اول یا آخر از ایران جدا خواهد شد و من سرمایه‌گذاری در این استانها را به صلاح نظام نمی‌دانم.»
در سال ۱۴۰۰ نیز «شیخ صبحی طفیلی» روحانی سرشناس شیعه لبنانی و از بنیانگذاران گروه حزب‌الله لبنان که اکنون از منتقدان حزب‌الله است در گفت‌وگو با خبرگزاری آناتولی با اشاره به حمایتهای ایران از اشغال قره باغ توسط ارمنستان گفت: «من در آن زمان (اوایل دهه 90) با علی اکبر ولایتی، وزیر امور خارجه وقت ایران صحبت کردم. از وی پرسیدم چرا از ارامنه مسیحی علیه این مسلمانان بیچاره حمایت می کنید؟. پاسخ او این بود: “ارمنستان بین ترکیه و آذربایجان، ترکمنستان و سایر جمهوری‌های تورک که از اتحاد جماهیر شوروی جدا شده‌اند، مانع ایجاد می‌کند؛ ما با حمایت از ارمنستان آن را تقویت خواهیم کرد تا راه ترکیه را مسدود کنیم. در آن زمان آذربایجان تازه یک کشور مستقل می‌شد و چیزی به نام اسرائیل در آنجا وجود نداشت.»
