Xanımlar və cənablarHörmətli siyasətçilər və jurnalistlərMənim adım Saleh Kamranidir. Mən hüquqşünasam və Azərbaycan Mərkəz Partiyasının lideriyəm. Mən çox şadam ki, mənə bu mərhələdə çıxış etmək və xalqım adından danışmaq şansı verdiniz.Mən bu gün Yaxın Şərqdə sülh və sabitliyin qarşısında duran əsas maneələrdən birini və onun Avropa üçün təhlükəsini həll etmək üçün buradayam.İranİran hazırkı formada Avropa İttifaqı və azad dünya üçün faydalıdırmı?Cavabım YOX
İran Yaxın Şərqdə sabitliyi pozan əsas aktorlardan biridir. Onun izini bütün terror təşkilatlarında, Yaxın Şərqdəki bütün müharibələrdə, hətta Ukrayna kimi Avropada tapa bilərsiniz. Bu, həmin bölgənin əhalisinə ağrı verir və o bölgədəki ölkələrdən birində yaranan qaçqın böhranı yaradır ki, bununla da məşğul olmaq lazımdır. İran İsraili hədələyir və onun raketlərinin mənzili bütün Aİ-yə çata bilər. Atom bombaları istehsal edir və Hormoz boğazından Qırmızı və Aralıq dənizlərinə qədər su yollarında nəqliyyatın təhlükəsizliyini təhdid edir. İran Avropanın enerji mənbələrindən biri, Qərblə İsrailin müttəfiqi kimi Azərbaycan Respublikasını hədələyir.İranın hazırkı sisteminin azad dünya və Yaxın Şərq və Qafqaz xalqlarına zərərli təsiri haqqında nə desəm, kifayət deyil!İran daxilində və qonşu ölkələrdə insanların əzablarına son qoymaq və qaçqın böhranını dayandırmaq üçün sistemi dəyişməyin vaxtıdır. Bu təhdidlərə son qoymağın və daha təhlükəsiz dünya qurmağın vaxtı gəldi!
Bəs NECƏ?İranı necə daha yaxşı aktyor edə bilərik?Cavab, İran müxalifəti arasında olan demokratik qrupların birbaşa dəstəyi və demokratik rejim dəyişikliyi üçün alətlər qutunuzdakı hər bir vasitədən (sanksiya, birbaşa müdaxilə) istifadə etməklədir!Bəs İran nədir?İran çoxmillətli ölkədir və İran daxilində unikal mədəniyyətlərə malik 9 fərqli cəmiyyətimiz var.İranın demokratikləşməsi ilə bağlı tapmacanın cavabı bu etnomilli qrupların, o cümlədən İrandakı Azərbaycan türkləri, qaşqayilər, ərəblər, bəluclar, türkmənlər, giləklər, mazanilər, lurlar və kürdlərin səsinə qulaq asmaqdadır.
Mən İrandakı Azərbaycan türkləri adından buradayam. Biz türk dilində danışırıq və şimal-qərbdə İranın mərkəzinə qədər yerləşirik. Azərbaycan türkləri İran əhalisinin 30-40%-ni təşkil edir. Mənim xalqım yüz ildən artıqdır ki, öz etnomilli hüquqları, demokratik dəyərləri, insan haqları uğrunda mübarizə aparır, amma ana dilimizdə bir dənə də olsun məktəbimiz yoxdur. Dilimiz məhkəmələrdə, idarələrdə və məktəblərdə qadağandır və biz qəddar sistemli fars irqçiliyinə məruz qalırıq.İranda azərbaycanlı əhalisi indiki hökumət əleyhinə nümayişlərdə fəal iştirak edirdi. İndiki İran etirazları zamanı minlərlə azərbaycanlı gənc saxlanılıb, onlarla gənc öldürülüb.Güney Azərbaycan bölgəsində etirazçılar şüarlarında 2 şeyi vurğulayırdılar:- Diktaturaya qarşı çıxmaq və demokratiya tələbi- İranda azərbaycanlılar üçün milli hökumət və parlamentin olması və bu region üçün özünüidarə və suverenlik
Mən İranda hüquqşünas idim və sizə deyə bilərəm ki, İranın milli dövləti əhalinin 20-30 faizini əhatə edən fars etnik hegemonluğu əsasında maliyyələşir. İslam respublikasının konstitusiyasında onlar etnik azlıqların mövcudluğunu etiraf edirlər. Bununla belə, vətəndaşlıq və milliyyətin tərifi eyni hesab edilir ki, bu da fars etnik qrupuna güc verir və İran vətəndaşlarının təxminən 70%-ni, o cümlədən Azərbaycan türklərini, Qaşqayı türklərini, ərəbləri, bəlucləri, türkmənləri, giləkləri, mazaniləri, lurları və İran vətəndaşlarını istisna edir. Kürdlərin öz şəxsiyyətləri ilə siyasi prosesə qatılması.
Azərbaycanlılar İranda sıxışdırılmış cəmiyyətdir. Dil qırğına, etnosidimə məruz qaldıq, öz müqəddəratını təyin etmək hüququmuz yox idi. Mən insan hüquqlarına hörmət edən bütün siyasətçiləri İrandakı etnik azərbaycanlıları öz fundamental hüquqlarını əldə etmək üçün dəstəkləməyə çağırıram.Son 150 ildə İran daxilindəki azərbaycanlı əcdadlarımız İrana qanunun aliliyi və demokratiya gətirmək üçün 2 inqilab etdi və təəssüf ki, uğursuz oldu. Uğursuzluğa düçar olsalar da, hüquq və azadlıqlar uğrunda mübarizənin tarixi xatirələrini, təcrübələrini bizə qoyub getdilər. İndi biz İranda əsl demokratik dəyişiklik etmək üçün həmin tarixi xatirələrdən istifadə etməyə çalışırıq.İndiki İran İslam Respublikası və kral Məhəmmədrza və Rza Pəhləvinin əvvəlki administrasiyası Azərbaycan elitasının çoxunu qətlə yetirib. Yalnız 1946-cı ildə fars Pəhləvi ordusu İranın Azərbaycan bölgəsinə hücum edərək minlərlə parlaq Azərbaycan elitasını qətlə yetirmiş, soyqırım törətmişdir.
İranın Azərbaycan cəmiyyəti illərdir bu sarsıntı keçirdi, lakin bu zülmə baxmayaraq, azərbaycanlılar son 30 ildə İranın xaricində və daxilində təşkilatlana bildilər. Bizim hüquq müdafiə təşkilatlarımız, siyasi partiyalarımız və peyk televiziya kanallarımız var. Martın 25-də bu hadisələrin sonuncu silsiləsində İranın Azərbaycan bölgəsindəki etirazçılarla həmrəylik nümayiş etdirmək üçün Brüsseldə nümayiş keçirdik.Nə edə bilərsən?Azadlığımızı qazanmaq üçün dəstəyinizə ehtiyacımız var.Bizə səs lazımdır!Qazandığımız bu irəliləyişlərdən asılı olmayaraq, insanlarımızı təşkil etməyə kömək etmək üçün azad dünyadan daha çox təhsil dəstəyinə ehtiyacımız var. Yaxşı qurulmuş insan hüquqlarının sənədləşmə mərkəzi etmək üçün dəstəyə ehtiyacımız var. Azərbaycan iranlılarına türk dilində mesajımızı daha yaxşı çatdırmaq üçün tamaşaçının diqqətini cəlb edə biləcək yüksək keyfiyyətli televiziya məzmunu yaratmaq üçün dəstəyə ehtiyacımız var. Siyasi məhbuslarımıza kömək etmək üçün dəstəyə ehtiyacımız var. Biz Qərb parlamentlərində dinləmələr keçirmək və daha çox beynəlxalq ingilis və fransız mediasında işıqlandırma şansı istəyirik.İrandakı azərbaycanlıların hüquqları və İslam Respublikasını azərbaycanlıların fundamental hüquqlarını pozduğuna görə pisləyən parlament və hökumət bəyanatlarınıza çox ehtiyacımız var. İranın müxtəlifliyinə hörmət etmək və əksər iranlılar arasında birlik gətirə biləcək federalizm kimi həll yollarını qəbul etmək üçün İranın əsas müxalifətinə təzyiq etməkdə dəstəyinizə ehtiyacımız var.Sizi əmin edə bilərəm ki, İran qruplarından heç biri təkbaşına rejim dəyişikliyi edə bilməz və bütün demokratik müxalifət qüvvələrinin birliyi və əməkdaşlığı İranda müxtəlif kimliklərə qarşılıqlı hörmətdən və hamımız və hər birimiz üçün işləyən demokratik sistemin maliyyələşdirilməsindən keçir.Vaxt ayırdığınız üçün çox sağ olun.
