روزنامه «دیلی صباح» تورکیه روز یکشنبه ۱۷ اسفند با انتشار مطلبی نوشت، به دنبال هشدار تورکیه مبنی بر اینکه ممکن است بطور “ناگهانی” وارد سنجار شود، اظهارات “مقامات ایرانی” در مورد آنکارا موازی با تهدیدهای مکرر گروه‌های طرفدار ایران علیه تورکیه است.
اخیراً با افزایش تنش‌های دیپلماتیک میان ایران و تورکیه، حضور شبه نظامیان مورد حمایت ایران که تورکیه را تهدید می کنند قبل از عملیات احتمالی تورکیه در شمال عراق (سنجار ) برای ریشه کن کردن حضور پ‌ک‌ک، نیز افزایش داشته است.
واثق السعدون، کارشناس مطالعات عراقی در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه (اورسام) مستقر در آنکارا، به دیلی صباح گفت: “ایران به وضوح مخالفت خود را با هرگونه عملیات نظامی احتمالی تورکیه در منطقه سنجار ابراز داشته و اعتراض خود را از چند طریق و روش بیان کرده است. در همین حال، در روزهای اخیر شاهد اوج گیری مواضع بیشتر شبه نظامیان عراقی و شخصیت های مرتبط با ایران در برابر تورکیه بوده ایم.”
تورکیه از نزدیک تحولات سنجار را دنبال می کند و تأکید می کند که تهدیدهای بوجود آمده علیه امنیت ملی خود را تحمل نخواهد کرد و از انجام اقدامات لازم برای از بین بردن تروریست ها دریغ نخواهد کرد. همزمان با اعلام آنکارا برای انجام عملیات احتمالی در منطقه، شبه نظامیان مورد حمایت ایران نیز مکان‌های استقرار نیروهای خود را به این منطقه تغییر داده اند.
حقی اویغور، معاون رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه گفت: “مطمئناً، ایران از عملیات تورکیه در سنجار خوشحال نخواهد شد و واکنش خود را از طریق شبه نظامیان [مورد حمایشت‌اش] نشان خواهد داد، با این حال، در نتیجه موضع قاطع تورکیه، تهران نتیجه چنین عملیاتی را نیز می پذیرد.”
عصائب اهل الحق، شبه نظامیان شیعه مورد حمایت ایران، ماه گذشته اظهار داشتند که “مانع هرگونه رفتار تهاجمی” توسط تورکیه خواهند شد.
حزب الله النجباء، یکی دیگر از گروه های شبه نظامی مورد حمایت ایران در عراق، تهدید به حمله به ارتش تورکیه در صورت ادامه فعالیت های ضد تروریستی آن در شمال عراق شده است. این گروه که توسط ایالات متحده در فهرست سازمان‌های تروریستی طبقه‌بندی شده است، با دریافت کمک نظامی، آموزشی و مشاوره از ایران و حشد الشعبی (دیگر گروه شبه‌نظامی مورد حمایت ایران در عراق)، به ارتش و دولت تورکیه هشدار دادند که در برنامه های خود تجدید نظر کنند.
از سوی دیگر، هفته گذشته، یک مقام عراقی اعلام کرد که نیروهای پ‌ک‌ک، حشد الشعبی و یک گروه دیگر از شبه نظامیان مورد حمایت ایران، در حال افزایش حضور خود در سنجار هستند. «شیخ شامو شیخو»، مشاور امور ایزدی ها در دولت اقلیم کردستان، گفت ۱۵ هزار نفر از اعضای شبه نظامیان حشد الشعبی در سنجار مستقر شدند.
به گفته مهمان خلیل، فرماندار منطقه سنجار، اکثر تروریستهای پ.ک.ک که مجبور به عقب نشینی شدند به حشد الشعبی پیوستند.
گروه تروریستی پ.ک.ک به بهانه محافظت از جامعه قومی-محلی ایزدی در برابر داعش، موفق به ایجاد پایگاهی در سنجار شد. از آن زمان، پ.ک.ک برای فعالیتهای لجستیکی، فرماندهی و کنترل پایگاه جدیدی را در منطقه تأسیس کرده است که علاوه بر مقر اصلی آنها در کوههای قندیل در شمال عراق، نیروهای داخل عراق را در اختیار دارد.
سنجار بین تورکیه از شمال و سوریه از غرب قرار دارد، و این منطقه را به یک منطقه بسیار استراتژیک تبدیل می کند که مدتها مورد توجه دولت مرکزی بغداد و دولت اقلیم کردستان در شمال بوده است.
به غیر از تورکیه، حکومت اقلیم کردستان نیز از حضور پ ک ک در منطقه آسیب می بیند.
شنبه گذشته مسرور بارزانی، نخست وزیر اقلیم کردستان، در گفتگویی با فرانس۲۴ درباره حضور پ.ک.ک در منطقه، گفت: “پ‌ک‌ک، متأسفانه، از حسن نیت دولت ما استفاده کرده و سرزمین ها را اشغال کرده است. پ.ک.ک متوجه خواهد شد حضور نظامی آنها در اینجا قطعاً توسط ما تحمل نخواهد شد.”
در تلاش برای از بین بردن تروریستهای پ.ک.ک در منطقه، اخیراً دولتهای اربیل و بغداد توافق نامه ای امضا کردند. توافق نامه سنجار که تحت نظارت سازمان ملل متحد در مورد وضعیت منطقه منعقد شده است، به دنبال پاکسازی منطقه از تروریستهای پ.ک.ک است و همچنین از سوی آنکارا نیز پشتیبانی می شود.
در ۲۲ ژانویه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور تورکیه اظهار داشت که کشورش ممکن است یک عملیات مشترک ضد تروریسم با عراق برای پاکسازی تروریستهای پ.ک.ک از منطقه سنجار انجام دهد.
اردوغان با استفاده از عبارتی معروف در تورکیه، افزود: “ممکن است یک شبه به آنجا بیاییم؛ ناگهانی.”
سخنان اردوغان یک هفته پس از دیدار خلوصی آکار، وزیر دفاع این کشور از عراق برای برگزاری یک سری دیدارها با مقامات ارشد عراقی صورت گرفت و گفت تورکیه آماده است تا به دولت های بغداد و اربیل کمک کند تا منطقه را از حضور پ.ک.ک پاک کنند.
پ‌ک‌ک و شبه نظامیان مورد حمایت ایران ممکن است متحد شوند
واثق السعدون تأكید كرد كه شبه نظامیان شیعه عراق به سنجار و نزدیكی استان نینوا اهمیت می دهند زیرا “آنها گذرگاه حمل و نقل مهمی در مسیر ایران-عراق-سوریه-لبنان هستند.” وی توضیح داد که اگرچه راهکار استراتژیک دیگری برای اتصال ایران به سوریه و لبنان از طریق خاک عراق وجود دارد، اما این منطقه در استان الانبار واقع شده است، جایی که بیشتر ساکنان آن عرب سنی هستند و کنترل آنها برخلاف مردم نینوا سخت است.
به گفته السعدون، پ‌ک‌ک و شبه نظامیان مورد حمایت ایران در عراق ممکن است علیه عملیات تورکیه در منطقه متحد شوند.
“پ‌ک‌ک و شبه نظامیان شیعه عراقی وابسته به ایران از سالها قبل هماهنگی و همکاری را برقرار کرده اند و با ظهور داعش این همکاری‌ها به اوج خود رسیده است. شبه نظامیان مورد حمایت ایران یک شبکه بین المللی برای قاچاق نفت، مواد مخدر، اسلحه و انسان و انواع تجارت غیرقانونی با پ ک ک در سنجار تشکیل دادند.” وی با بیان اینکه در روزهای اخیر چندین گزارش مبنی بر اینکه پ.ک.ک به تازگی پول و سلاح از طریق شبه نظامیان عراقی وابسته به ایران، از جمله سلاح های پیشرفته دریافت کرده است، وجود دارد، افزود: “این اطلاعات در مورد دیدارهای گسترده ای است که طی روزهای اخیر بین رهبران شبه نظامیان شیعه عراق وابسته به ایران و اعضای پ.ک.ک برگزار شده است.”
السعدون توضیح داد که اصلی ترین دلایل ایجاد روابط نزدیک بین پ.ک.ک و شبه نظامیان مورد حمایت ایران اجرای سیاست های منطقه ای ایران، خصومت مشترک با تورکیه به دلایل فرقه‌ای، دستاوردهای مالی حاصل از قاچاق و تهدید مقامات حکومت اقلیم کردستان است.
در مورد سیاست های منطقه ای ایران، السعدون بار دیگر تأكید كرد كه تهران از شبه نظامیان منطقه استفاده می كند تا جایگاه خود را در برابر آمریكا نشان دهد. “بنابراین، ما می توانیم انتظار داشته باشیم که ایران با شبه نظامیان شیعه عراقی خود برای تهدید نیروها و منافع تورکیه، همین رویکرد [خود در برابر آمریکا] را با یک عملیات نظامی احتمالی تورکیه در سنجار تکرار کند.”
ایران باید به مبارزه با ترور احترام بگذارد
حقی اویغور با بیان اینکه تهران اخیراً اقداماتی عمدی یا غیرعمدی را انجام داده است که روابط دوستانه بین تورکیه و ایران را متشنج می کند، تأکید کرد که ناامیدی تورکیه از ایران بی دلیل نیست.
تورکیه و ایران هفته گذشته سفرای یکدیگر را احضار کردند، این تنش اندکی پس از آن صورت گرفت که تروریست های پ.ک.ک پس از ربودن ۱۳ شهروند تورکیه ،در حالی که بیشتر آنها را از ناحیه سر مورد اصابت قرار داده بودند، آنها را در غاری در شمال عراق اعدام کردند.
این حادثه باعث شد ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد در مصاحبه ای که هفته گذشته منتشر شد، از عملیات تورکیه در عراق انتقاد کند. مسجدی گفت: “ما اصلاً قبول نمی كنیم؛ چه ترکیه باشد و چه كشور دیگری که بخواهد در عراق مداخله نظامی كند یا حضور نظامی داشته باشد.”
فاتح یلدیز، سفیر آنکارا در بغداد، به سرعت واکنش نشان داد و در توییتر خود نوشت که سفیر ایران “آخرین کسی است که در مورد احترام به مرزهای عراق می‌تواند به تورکیه درس بدهد”.
همچنین، به عنوان یک واکنش دیپلماتیک، محمد فرازمند، سفیر ایران در آنکارا، به وزارت امور خارجه تورکیه احضار شد و به او گفته شد که تورکیه انتظار دارد ایران در “مبارزه با تروریسم” در کنارش بایستد.
سفیر تورکیه در تهران نیز، همان روز توسط وزارت خارجه ایران به دلیل اظهار نظر سلیمان سویلو، وزیر کشور تورکیه در مورد حضور عناصر پ.ک.ک در ایران احضار شد. سویلو آخر هفته گذشته گفت که “۵۲۵ تروریست” در ایران وجود دارد.
در مبارزه ۴۰ ساله تورکیه علیه پ.ک.ک -که توسط تورکیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود- این سازمان مسئول مرگ نزدیک به ۴۰ هزار نفر، از جمله زنان، کودکان و خردسالان است.
تورکیه ماه ژوئن گذشته در شمال عراق برای اطمینان از امنیت تورکیه و مرزهای ملی خود و از بین بردن تهدیدات تروریستی در حالی که عملیات پنجه عقاب۲ را آغاز کرده بود، عملیات “پنجه ببر و عقاب” را در شمال عراق آغاز کرد.
حقی اویغور تکرار کرد که تورکیه همچنین با ی‌پ‌گ، شاخه سوریه پ‌ک‌ک، که توسط ایالات متحده در سوریه پشتیبانی می شود، مبارزه می‌کند و عزم مشابهی برای مبارزه با این سازمان در همسایه خود، عراق وجود دارد.
حقی اویغور تأکید کرد که اگر ایران از مبارزه تورکیه علیه تروریسم حمایت نکرده و از پ.ک.ک حمایت کند، می تواند موجب تنش در روابط دو کشور شود.
