چکیده

رودخانه اترک با ۵۳۵ کیلومتر مسافت ، پنجمین رودخانه بلند کشور محسوب می شود که سر راه سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان قرار دارد و این روزها به دلیل خشکسالی و سرازیر شـدن فاضلابهای صنعتی ، خانگی و سموم کشاورزی به داخل آن نفسش به شماره افتاد . عدم تحقق حق آبه مصوب برای این منبع بزرگ آب سطحی از سوی شرکت های آب منطقه ای استان های خراسان رضوی ، شمالی و گلستان و برداشت بی و ی رویه از آب این رودخانه برای مصارف کشاورزی نه تنها اندک امید برای احیاء را به یاس مبدل کرد که زیست آبزیان موجود در این منبع آب سطحی را در جلوی دیدگان مسوولان وقت در معرض خطرنابودی شدید قرار دارد . شـاهد عینی تهدید جدی در معرض نابودی قرار گرفتن زندگی آبزیان در رودخانه اترک را می توان به تلف شدن ده ها قطعه ماهی در محدوده روستای اخلی دنگل شهرستان بجنورد بیان کرد که ماه گذشته رخداد و با وجود اطلاع رسـانی رسـانه ها ، تاکنون هیچ اقدام عملی برای جلوگیری از تکرار این حادثه انجام نشـده است . براساس آمار حدود ۴۰ درصد از مسیر اصلی رودخانه اترک در حوزه استحفاظی خراسان شمالی قرار دارد که حق آبه آن طبق گزارش رسمی حدود ۱۱ میلیون مترمکعب در سال است که بنا به اظهار یکی از مسئولان شرکت آب منطقه ای این استان بسته به میزان بارندگی سالانه این حقابه از سوی این شرکت لحاظ میشود که به نظر می رسد تعلل استان های دیگر در ارایه حقابه این رودخانه به دلیل خشکسالی شدید موجب شد تا در صورت واگذاری تمام حقابه از سوی شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نمی تواند تاثیر چندانی در احیاء و یا جلوگیری از مرگ تدریجی این رودخانه داشته باشد . اگرچه در سال گذ شته کارگروه احیاء رودخانه اترک با آب و تاب های زیادی در خراسان شمالی که حدود نیمی از مسافت این رودخانه در حوزه سرزمینی آن قرار دارد ، تشکیل شد اما نه تنها مصوبات این کارگروه که شامل تخصیص حقابه ، برخورد با فا ضلاب های خانگی و صنعتی و آزاد سازی حریم این رودخانه از سوی دستگاه های مسئول اجرایی نشـد که خود کارگروه نیز زودتر از این رودخانه به مرگ تدریجی دچار شـد و پس از برگزاری ۲ نشست با کارگروه دیگری تحت عنوان سازگاری با کم آبی استان ادغام شد تا دیگر صدایی از آن برای احیاء این رودخانه شنیده نشود . سال های خشکسالی و کم باران ، حق آبه زیست محیطی روداترک داده نمی شود . سهم رودخانه از حقابه ۱۰ درصد از میزان دبی آن است و با وجود اینکه دستورالعمل قانونی آن برای دستگاه های متولی وجود دارد تا کنون در عمل این دستورالعمل اجرایی نشد و آنها زیر بار این برنامه حقابه نمی روند . کم آبی و خشکسالی و اختصاص نیافتن حقابه سبب شده تا اکنون رودخانه مجال حیات نداشته باشد .اختصاص نیافتن حقابه سبب بروزه شکلات برای زیستمندان می شود ، اکنون رودخانه اترک در مناطقی همچون محدوده روستای اخلی دنگل، کاملا خشک شده است . رودخانه اترک به عنوان تنها منبع آب شـیریـن شـمال شـرق کشـور در حالی در وضـعیت بحرانی قراردارد که تامین آب ۸۰۰ پارچه روستا و آبادی و چند شهر در مسیر از این رودخانه تامین می شود که هر گونه آسیب جدی به اترک زندگی این روستاییان و شهرنشینان حاشیه نیز تحت شعاع قرار می گیرد .

واژگان کلیدی : رودخانه اترک ، بحران کم آبی رود اترک ، مسائل و مشکلات ، رودخانه های مرزی

برای مطالعه این مقاله به لینک زیر کلیک کنید:

بحران کم آبی رود اترک. محمد برزگر