۷۷ سال پیش در ۲۶ آذرماه ۱۳۲۵ پس از سقوط حکومت ملی آذربایجان، ارتش پهلوی دوم در اقدامی ضد انسانی و فرهنگی در میادین اصلی شهرهای آذربایجان تلی از کتابهای تورکی ایجاد کرده و آنها را آتش زدند،نیروهای ارتش به غارت و قتل عام مردم آذربایجان دست زده و با تخریب و سوزاندن آثار مکتوب در رابطه با تاریخ و هویت ملت آذربایجان و کتابهای تورکی خواستند تا هویت آن را نابود کنند.
روایات متعددی از شاهدان عینی نشانگر عمق فاجعه در آذربایجان است از جمله رضا براهنی شاعر، رمان نویس،داستان نویس، منتقد و نظریه پرداز ادبی از سوزانيدن کتابهاي تورکي در تبریز می گوید:
“من روز فاجعه را خوب به یاد دارم. بچه‌ی کوچکی بودم. ما را کتاب به دست از مدرسه بردند، به گمانم به میدان ساعت. و همانجا کتابهایی را که به زبان مادری مردم شهر بود آتش زدند. آن موقع ما بچه بودیم نمی‌فهمیدیم. فقط یادم هست معلمی به نام امیرخیزی آهسته گریه می‌کرد. حادثه آن روز هرگز از یادم نمی‌رود”
پخش کتاب های تورکی توسط فعالین حرکت ملی در روزهای مختلف سال چون اول مهرماه همزمان با شروع سالتحصیلی،دوم اسفند ماه روز جهانی زبان مادری و ۲۶ آذر روز سوزاندن کتابهای تورکی توسط حکومت پهلوی در اعتراض به سیاست های شوونیستی حاکم بر کشور ایران طی صد سال اخیر بالاخص در دوره حکومت جمهوری اسلامی و پاسداشت زبان تورکی صورت میپذیرد.
