پروفسور دکتر کاتارینا هاراباز در گروه باستان شناسی دانشگاه شچچین لهستان به همراه سایر محققان در سایت باستانی معروف چاتال هویوک که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، کشف مهمی کردند.
«چاتال هویوک» که در قونیه ترکیه واقع شده و بین سالهای ۷۱۰۰ تا ۶۰۰۰ قبل از میلاد بیش از هزار سال از سوی انسانها مورد استفاده قرار گرفته است، یکی از معروف ترین مکان های باستان شناسی در جهان است.
اعتقاد بر این است که چند هزار نفر از مردم چاتال هویوک در بزرگترین دوره خود در منطقه مسکونی که متراکم از چند ده هکتار بوده، زندگی می کردند.
به طور کلی، گروه خاصی از محققان متخصص روی موضوع خاصی تمرکز می کنند و به ندرت به دنبال دستیابی به دید وسیع تری از افراد و سبکهای زندگی ماقبل تاریخ هستند.
با این حال، در این مطالعه ، دکتر هاراباز و تیمش نه تنها تجزیه و تحلیل برخی از استخوان های اسکلتی را کردند، بلکه همچنین موقعیت قبرهای آنها را نیز مورد بررسی قرار دادند.
برخی از بقایای موجود که مورد بررسی قرار گرفت در خانه ای مورد استفاده در ۶۷۰۰ـ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح یافت شد. در آن زمان، مردگان به عنوان یک سنت در خانواده ها دفن می شدند.
ولی تاکنون مشخص نشده که آیا این استخوان ها مربوط به افرادی است که در همان خانه ها زندگی می کردند، یا اینکه مکانهای مسکونی ای اطراف آن خانه ها بودند که این خانه ها به عنوان محل دفن برای ساکنان محلی طراحی شده اند.
اکنون محققان در بقایای زنی که بین ۳۵ تا ۵۰ سالگی درگذشته، آثار ارگانیک دودی پیدا کرده اند.
دکتر هاراباز می گوید: «این نشان می دهد كه زن در طول زندگی خود دود از اجاق استنشاق كرده است. قرار گرفتن طولانی مدت بدن در معرض دود می تواند منجر به تغییر در بافت ریه و در نتیجه نارسایی تنفسی شود.»
این وضعیت احتمالاً در این محل مسکونی مستثنی نبوده. خانه ها نزدیک یکدیگر بودند و ارتباطات از روی پشت بام ها برقرار می شد. با یک نگاه گذرا، این محل مسکونی شبیه کندوی زنبورعسل دیده می شد. بنابراین تهویه مناسب اتاقها امکان پذیر نبود.
دکتر هاراباز می گوید: «در خانه ای که آثار به جا مانده را کشف کردیم، اجاق در مکانی بود که از تهویه مناسب جلوگیری می کرد. بنابراین، این موضوع می تواند نشان دهد که آن زن در خانه خود دفن شده است.
دکتر هاراباز می گوید که مردگان در گودالهای کم عمق قرار داده شده، سپس سطح آنها با گل پوشانده شده است.
باستان شناسان غالباً بقایای دستکاری شده بطور غیر طبیعی را پیدا کردند که می تواند نشانگر با دستکاری پس از مرگ در ارتباط باشد. اجساد احتمالاً قبل از قرار گرفتن در گودالهای دفن، تحت برخی مراحل قرار گرفته بودند.
محققان همچنین دریافتند که زن مرده در آن خانه ۱۵۴ سانتی متر قد داشته و کار اصلی او ساخت سبد و حصیر بافی بوده است.
«این فرضیه همچنین توسط آنالیز انسان شناسی از روی فک فوقانی این زن، که نشان دهنده سایش دندان های فوقانی جلو و نشانه اثری از گرفتن یک رشته، طناب یا مواد آلی است، تأیید شده است.»
همچنین این زن زمانی که در قید حیات بوده دچار سانحه شده و جای زخم بر روی پیشانی زن دیده می شود.
چاتال هؤیوک در دوره ای که این زن زندگی می کرده، میزبان بیشترین جمعیت در تاریخ خود بود. تا جایی که از مطالعات دیگر مشخص شده، محیط طبیعی اطراف این منطقه مسکونی در این دوره بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته است. این وضعیت احتمالاً باعث کمبود مواد غذایی شده است زیرا برخی از مردگان دچار اسكور یا پوکی استخوان شده اند.
سایت باستان شناسی چاتال هؤیوک در سال ۲۰۱۲ به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد. اولین کاوش های باستان شناسی در چاتال هؤیوک توسط جیمز ملارت در دهه ۱۹۶۰ انجام شد.
