«آذربایجان دموکرات فرقه سینین وظیفه سی آذربایجان میللتینین آزادلیغیدیر»، «۲۱ آذر سالروز تشکیل حکومت ملی آذربایجان» و… متونیست که بر روی تصویر مرحوم سید جعفر پیشه وری نقش بسته است.
بسیاری از صاحبنظران آذربایجانی معتقدند در طول یکسال موجودیت حکومت ملی آذربایجان زبان تورکی برای اولین بار در تاریخ معاصر ایران زبان رسمی و زبان تحصیلی شد.زنان تورک برای اولین بار در طول تاریخ ایران و در کل مناطق، شهرها و روستاهای آذربایجان از حق تحصیل به‌زبان مادری و حق رای دادن برخوردار شدند.
با تأسیس مجلس ملی، رادیو ملی، ارتش ملی، دانشگاه ملی تبریز و وزارت خانه های متعدد آذربایجان، ملت تورک از استعمار و استثمار دولت نژادپرست پهلوی نجات پیدا کرد و برای نخستین بار در تاریخ معاصر جغرافیایی سیاسی بنام ایران ملت تورک حق تعیین سرنوشت خویش را بدست آورد.
در طول حکومت یکساله فرقه دمکرات آذربایجان بر مناطق تورک، برای اولین بار در تاریخ ایران تقسیم اراضی انجام شد و حکومت ملی آذربایجان زمین های کشاورزی را به صورت عادلانه در بین مردم تقسیم کرد.
موسیقی، هنر، شعر، داستان، رمان و نمایشنامه‌ها تماما به زبان مادری تورکی نوشته و اجرا شد و به سلطه‌ی فاشیستی زبان فارسی در کل مناطق تورک پایان داده شد.
رژیم پهلوی که تحمل دموکراسی،حکومت قانون و رسمی شدن زبان تورکی در کل مناطق آذربایجان را نداشت با همکاری و حمایت دولت وقت آمریکا، خائنان و خودفروختگان محلی و خیانت ژوزف استالین به حکومت و ملی آذربایجان، در تاریخ ۲۱ آذر ۱۹۴۶ به شهرهای مختلف آذربایجان حمله کرده و ۲۰ الی ۲۵ هزار نفر از کودکان، جوانان، مردان و زنان آذربایجان را نسل کشی کرده و به حکومت یکساله دولت ملی آذربایجان پایان‌داد.
