– ایرانداکی حادثهلرده گونئی آذربایجانین آکتیولیینی نئجه دیرلندیریرسینیز؟
– ایراندا باش وئرهن اولایلارین بیزه تأثیری وار. بیز ده بو اؤلکهده گئدن پروسئسلره تأثیر ائده بیلریک. ایکینجی مسئله، ایرانداکی پروسئسلرده تأثیر گوجوموزو اورتایا قویماق اوچون موطلق سیاسی صحنهده اؤزوموزو گؤسترملیییک. ایراندا بیزیم قارشیمیزدا هم حاکمیت، هم ده مخالیفت انگللر یارادیر. بو ایکیسی بیرلیکده هئچ ده گوجسوز دئییل. هم پانیرانیزمین حاکمیتده اولان قولو، هم ده اونا مخالیف اولانلارین بؤیوک چوخلوغو بیزیم حقوق و آزادلیغیمیزا قارشی چیخیر.
بو، بیزی مجبور ائدیر کی، ایراندا گئدن اعتراضلاردا مطلق بیز ده اؤز مؤوقعیمیزی گوجلندیرک: آذربایجانچیلیق ایدئیاسیندان چیخیش ائدک، باسقیلارا معروض قالان تورک کیملییمیزی قورویاق، میللتیمیزی سیاسی آکتیولییه چاغیراق.
بئلهلیکله، سیاسی صحنهده حاضر دایانمالیییق کی، او آن، او فورصت یئتیشنده حاقلاریمیزی آلماق گوجوموز اولسون.
– «۲۱ آذر» یاخینلاشیر. ایراندا اومومی اعتراضلارین کؤلگهسینده بودفکی ایلدؤنومونده فرقلی نه اولا بیلر؟
– بیلیرسینیز، «۲۱ آذر» بیزیم تاریخیمیزده چوخ بؤیوک حادثهدیر. پیشهوری اؤز مفکورهسینده ملی مسئلهمیزی اساس گؤتوروب. بیز بو گون حرکاتدا اولان داخلی پروبلملری کنارا قویوب، آزادلیق، تورکچولوک و آذربایجانچیلیق مفکورهسینی اساس گؤتورهرک، دوشمنه قارشی بیر یومروق حالیندا حرکته کئچملیگیک.
پیشهورینین حرکاتین لاپ باشیندا بیر فیکری واردی: «مختاریت آذربایجانا، دموکراسی ایرانا!» بو شعارلا تهرانا اوز توتان پیشهوری اینسان حاق و حقوقلاری ایله باغلی طلبلری یئرینه یئتیریلمدیی اوچون «بیز ایراندان آیریلماق مجبوریتیندییک» – قرارینا گلدی.
او واختدان سیاسی رژیم دییشسه ده، دولتی اداره ائدنلرین پانیرانیست دوشونجه و قرارلاری دییشمهییب. بایاق دا دئدییم کیمی، پانیرانیزم تکجه حاکمیتده اساس ایدئیا دئییل، هم ده موخالیفتین ایدئیاسیدیر. بو ایدئیانین دییشجیینه اومید یوخدور، اولمامالیدیر دا! چونکی آرتیق یوز ایله چاتیر، پانیرانیست ایدئولوگییا ایله آذربایجانلیلاری ان تمل حاقلاریندان محروم ائدیر، گوجلو آسیملیاسییا سیاستی یورودور، شهرلریمیزین، کندلریمیزین آدلارینی دییشدیریب فارسلاشدیریرلار.
بو مسئلهلری گوندهمده ساخلاماقلا ایرلی گئتملیییک. داها بیزه ایرانین اراضی بوتؤولویونو ساخلاییب نلرسه اومید ائتمک، گؤزلمک قطعی لازیم دئییل. چونکی بیز آرتیق بو مرحلهلردن کئچمیشیک. دوشونورهم کی، پیشهورینین بیزه میراث قویدوغو «آزادلیق، عدالت، ملی حکومت!» شعارینی یولوموزا ایشیق توتمالیییق و بو «۲۱ آذر»ده تام قودرتله دوشمهنه اؤز گوجوموزو گؤسترملیییک.
– آمریکانین ایرانداکی ائتنیک مسئلهلره مناسیبتی نئجهدیر؟
– آمریکانین سیاسی دایرهلرینده هله کی ایرانین اراضی بوتؤولویونو دستکلهیهن سیاست یورودولور. حتی بیر نئچه ایل اؤنجه واشینگتندا سناتورلارلا کئچیریلن گؤروشده ده اونلار ایرانین اراضی بوتؤولویونو دستکلدیکلرینی بیلدیرمیشدیلر. دوشونورهم کی، آمریکانین اوزامانکی دولت پروگرامیندا ایراندا عمومیتله اتنیک مسئلهلر یوخ ایدی. او زامان ترامپ دؤورو ایدی. بو، باشقا موضوعدور. آنجاق ایندی پرزیدنتلری دییشیب، حادثهلر باشقا موضوعلاری گوندهمه گتیریر. بونا باخمایاراق، بیر شئیی جدی نظره آلمالیییق کی، آمریکادا ایرانچیلیق اوزرینده ایشلهیهن لوببیلر چوخ گوجلودور.
چوخ تأسف کی، بو مسئله بیزیم ضعیف یئریمیزدیر. بو مسئلهنین اوزرینده چوخ ایشلملیییک. سیاسی قرارلاردا تأثیرلی اولماغی ایستییریکسه، دونیانین گوجلو سیاسی دایرهلری ایله ایشلملیییک، اونلارلا دایم دیالوگلار آپارمالیییق.
آمریکانین ایرانلا باغلی سیاستیندن اونو دا دئییم کی، ایران پارچالانارسا، بو اؤلکهنین اونلارین نظارتیندن چیخاجاغیندان قورخورلار. ایراندا آنتیآمریکا سیاستی چوخ گوجلودور، رادیکال دوشونجهلر وار. آنجاق البته کی، حادثهلرین گئدیشاتی ایرانین پارچالانماسینی گوندهمه گتیریر و بعضی دایرهلری تحلیللر آپارماغا وادار ائدیر.
آمریکانین، ائلجه ده دونیانین ایراندا اتنیک مسئلهیه اولان مناسیبتینی اؤز خیریمیزه، ان آزیندان، نیتراللاشدیرماق اوچون گوجلو سیاسی دایرهلردن قوپمامالیییق.
آنجاق اونو دا دئییم کی، ایراندا فدرالیزم آرتیق آمریکا سیاسی دایرهلرینین گوندهمیندهدیر. ایرانین فدرال تورپاقلارا بؤلونمهسی مسئلهسی مذاکیره ائدیلیر، اراضی بوتؤولویونو دستکلدیکلرینی تئز-تئز وورغولاسالار دا.
طبیعی کی، آمریکا ایران مسئلهسی اوزرینده دوشونرکن اساس اؤز منفعت و طلبلری ایله باغلی مقاملارلا ماراقلانیر. هر دولت اؤنجه اؤز منفعتلرینی دوشونور. بیز ده اؤزوموزو، اؤز منفعتلریمیزی اساس گؤتورملیگیک.
دونیادا گئدیشات ائله سرعتلیدیر کی، گلهجک حاقدا تام دقیق پروقنوز وئرمک اولمور. ائله اساسلی دییشیکلیکلر باش وئره بیلر کی، ایرانداکی اتنیک مسئلهلرله باغلی میدانا یئنی سیاست گلر.
ایراندا باش وئرهن عصیانلار آرتیق ائتنیک یؤنده ایرلیلییر. هر ایالتین دیرنیشینین کؤکونده عمومی پروبلملرله یاناشی، ملی مسئلهلر دایانیر. بوتون اتنیک ایالتلر ایران حکومتینین قارشیسیندادیر.
ایران دولتی اعتراضچیلارا قارشی قانلی زوربالیغا، اؤلوم جزالارینا ال آتسا دا، محدودیتلر یارادیب کوچهده حتی ۲ نفرین یاناشی گئتمهسینه اجازه وئرمهسه، نه قدر پلیس و اوردودان ایستیفاده ائتسه ده، گئنیشلنمیش و دایانمایان اعتراضلارین، ملی اویانیشین قارشیسینی کسه بیلمیر و بیلمهیهجک. البته کی، آمریکا و دونیانین باشقا سیاسی دایرهلری ده بو دورومو ایزلییر، تحلیل ائدیر.
