امروز در آذربایجان «روز احیای ملی» است

صدها هزار نفر در ۱۷ نوامبر ۱۹۸۸ (۲۶ آبان ۱۳۶۷) در میدان آزادی باکو (میدان لنین سابق) تجمع کردند تا به سیاست دوگانه اتحاد جماهیر شوروی سابق در قبال آذربایجان اعتراض کنند.

ادعاهای ارضی ارمنستان علیه آذربایجان، اقدامات تروریستی ارامنه مسلح شده مقیم قره باغ و اخراج صدها هزار آذربایجانی ساکن ارمنستان و قره باغ، پایه و اساس جنبش میدان را گذاشت.

مردم آذربایجان که برای جلوگیری از فجایع ناشی از سیاست مسکو و مقامات محلی آن زمان پیشقدم شده بودند، در ۱۷ نوامبر ۱۹۸۸ در میدان مرکزی باکو تجمع کردند و اعتراضات گسترده ای را آغاز کردند.

این تظاهرات که ۱۷ روز به طول انجامید و میلیون ها نفر در آن شرکت کردند، همچنین بزرگترین اعتراض در اتحاد جماهیر شوروی سابق بود.

اکثریت قریب به اتفاق محققان داخلی و خارجی که روند فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را مطالعه می کنند، خاطرنشان می کنند که روندی که در آذربایجان آغاز شد، نقش مهمی در این فروپاشی داشت.

اگرچه راهپیمایی سراسری در شب ۴ و ۵ دسامبر توسط نیروهای شوروی سرکوب شد، اما به عنوان مرحله مهمی در احیای استقلال آذربایجان در تاریخ حک شد.

در انتخابات ۱۹۹۰، اکثریت رهبران جبهه خلق کرسی های شورای عالی را به دست آوردند و فراکسیونی به نام بلوک دمکراتیک را تشکیل دادند. در ۱۸ اکتبر ۱۹۹۱، استقلال دولتی آذربایجان احیا شد. در ژوئن ۱۹۹۲، جبهه خلق به قدرت رسید. در مدت کوتاهی، نیروهای اتحاد جماهیر شوروی که تهدیدی واقعی برای استقلال جمهوری آذربایجان بودند، از آذربایجان خارج شدند.

در ۱۷ نوامبر ۱۹۹۰ اولین جلسه شورای عالی جمهوری خودمختار نخجوان با ترکیبی جدید برگزار و واژه های «شوروی» و «سوسیالیست» از نام جمهوری خودمختار حذف شد. در روزگاری که هنوز امپراتوری از صحنه تاریخ پاک نشده بود، حذف واژه‌های «شوروی» و «سوسیالیست» از نام نخجوان گام تاریخی بزرگی در راه کسب استقلال آذربایجان بود.

بنابراین، حیدر علی‌اف، رهبر ملی آذربایجان  اولین گام بزرگ را برای احیای استقلال آذربایجان برداشت. موضوع نمادهای دولتی جمهوری خودمختار نیز در این نشست تاریخی به ریاست حیدر علی‌اف، مورد بحث قرار گرفت. پس از بحث و بررسی نمایندگان، پیشنهاد تصویب پرچم سه رنگ به عنوان نماد دولتی مطرح شد. در این جلسه که تصمیم به احیای پرچم سه رنگ جمهوری دموکراتیک آذربایجان گرفته شد، طوماری را به شورای عالی آذربایجان شوروی ارائه کرد تا آن را به عنوان پرچم دولتی به رسمیت بشناسد. 

اگرچه روز احیای ملی در سطح دولتی در آذربایجان جشن گرفته می شود، اما بر اساس اصلاحات مربوطه در قانون در دسامبر ۲۰۰۶، این عید یک روز کاری محسوب می‌شود.