طی روزهای اخیر و با انتشار تصاویر و ویدئوهایی از افزایش وسعت خشکی دریاچه اورمیه، شبکه‌های اجتماعی کاربران تورک در ایران، بار دیگر مملو از پست‌ها و توییت‌های اعتراضی درباره ناکارآمدی جمهوری اسلامی در احیای دریاچه اورمیه شده است. همزمان برخی مقام‌های دولتی در مصاحبه با رسانه‌ها مدعی بهبود وضعیت دریاچه اورمیه در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی شده‌اند.
چندی پیش محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رئیسی، اقدامات انجام شده برای نجات دریاچه اورمیه را «رضایت‌بخش» معرفی کرده و از اختصاص «۲۳۰۰ میلیارد تومان اعتبار» برای احیای آن خبر داده بود. این درحالی‌است که تصاویر ماهواره‌ای ثبت شده از وسعت دریاچه اورمیه طی سال‌های گذشته به‌وضوح از بحرانی‌تر شدن وضعیت این دریاچه و افزایش مناطق خشک در این منطقه حکایت دارد، میزان واریز از طریق طرح‌های انتقال آب بسیار کمتر از حق‌آبه زیست محیطی این دریاچه است و کماکان درباره شیوه هزینه‌کرد بودجه‌های پیشین اختصاص داده شده به احیای دریاچه اورمیه نیز کمترین شفافیتی وجود ندارد.
اولین شواهد از کاهش آب و آغاز روند خشک شدن دریاچه اورمیه از سال ۱۳۷۴ خورشیدی با آغاز آبگیری سدها در حوزه‌ی آبریز دریاچه اورمیه شروع شد. اولین هشدارها نیز در این ارتباط در همان دوره از سوی پژوهشگران و کارشناسانی همچون «ناصر آق» عضو هیئت‌علمی دانشگاه اروميه، داده شد؛ هشدارهایی که در طول حدود دو دهه مورد بی‌اعتنایی قرار گرفت و سیاست کلان مدیریت آب در جمهوری اسلامی که از دوره ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی آغاز شده بود، ادامه پیدا کرد، شمار چاه‌های غیرمجاز بیشتر شد، سدسازی در حوزه آبریز دریاچه و عدم پرداخت حق‌آبه این پارک ملی به سیاست رسمی وزارت نیرو تبدیل شد و بدون توجه به تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آبی سطح زیر کشت محصولات کشاورزی افزایش یافت.
به دنبال بحرانی شدن وضعیت دریاچه اورمیه و بی‌اعتنایی مسئولان جمهوری اسلامی ایران به هشدارهای پژوهشگران و نهادهای بین‌المللی، اساتید دانشگاه و فعالان محیط زیستی آذربایجانی در اواخر دهه ۸۰ خورشیدی «کمپین نجات دریاچه اورمیه» را پایه‌گذاری کردند؛ این کمپین بعدها به فراگیرترین کمپین محیط‌زیستی تاریخ ایران تبدیل شد. وسعت این کمپین از محافل دانشگاهی تا مراسمات مذهبی ادامه پیدا کرد، وکلای آذربایجانی از مسئولان جمهوری اسلامی شکایت کردند، پژوهشگران متعددی بر روی تاثیرات خشک‌شدن دریاچه اورمیه و امکان تبدیل آن به منبع تولید گردوغبار نمکی کار کردند، مراسم مذهبی محرم تبدیل به صحنه اعتراض به خشک شدن دریاچه اورمیه شد و نوحه‌‌خوان‌ها در این مراسمات اقدام به خواندن نوحه‌هایی در سوگ خشک شدن این پارک ملی کردند و خیابان‌های شهرهای آذربایجان صحنه اعتراضات گسترده کنشگران محیط زیست و مردم شد.
بااین وجود واکنش نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی به اعتراضات فعالان محیط زیست و مردم به خشک شدن دریاچه اورمیه، پرونده سازی، بازداشت، صدور احکام زندان و اخراج از دانشگاه و کار بود؛ سرکوب‌هایی که به‌رغم گذشت دو دهه از آغاز کمپین و اثبات درستی هشدارهای کارشناسان و فعالان محیط زیست آذربایجانی، کماکان ادامه دارد.
اکنون دریاچه اورمیه وضعیتی بدتر از سال ۱۳۹۲ (سال تاسیس ستاد احیای دریاچه اورمیه) و بحرانی‌ترین شرایط در تاریخ خود را تجربه می‌کند. ناکارآمدی دولت در احیای نگین آبی آذربایجان، حجم آب دریاچه را در یک قدمی خشک‌شدن کامل قرار داده است. این دریاچه مطابق نتایج پژوهش انجام‌شده توسط «یوسف علی‌زاده گورچین قلعه» و همکاران وی اکنون تبدیل به مهمترین منبع تولید گردوغبار در آذربایجان شده است؛ پژوهشی که عملا نگرانی‌ها را درباره تشدید طوفان‌های گردوغبار در آذربایجان و غیرقابل زیست شدن این منطقه را بیشتر کرده است. آیا ملت آذربایجان امسال شاهد مرگ نگین آبی خود خواهد بود؟
