دبیرستان‌دا تحصیل ائدرکن من علی شریعتی، مرتضی مطهری و بیر سیرا ملی مذهبی لرین کیتابلارین اوخومشدوم. آنجاق حساب ائدیردیم بو یئترلی دئییل. انقلاب خیاوانیندا بیر یاشلی خانم وار ایدی یالنیز علی شریعتی نین کیتابلارین ساتیردی. اوندان شریعتی‌نین«بازشناسی هویت ایرانی اسلامی» کیتابینی آلدیم. بو کیتاب اگر دئسم منیم فکریمی یازیچییا و عمومستله ملی مذهبی‌لره دَییشدیردی، یانلیش دئمه‌میشم. شریعتی نین دئدیگیم کیمی کیتابلارین اوخوموشدوم، آنجاق اونون باخیشینی ایران تاریخینه مکمل شکیلده بو کیتاب‌دا گؤردوم. شریعتی‌یه چوخ سایغی واریم ایدی؛ اونون «کویر» کیتابی چوخ خوشوما گلیردی، حیاتا گئنیش باخیشی، اونون سیماسینا معنوی طراوت گتیریردی. حساب ائدیردیم: شریعتی فارس شئوونیزمی‌نین علیهینه اولار. من، سلطنت‌طلب پهلوی‌لری فراماسونلار طرفیندن دیکته‌لنمیش کذب تاریخینی یازدیردیقلارینا گؤره قینامیردیم. اما علی شریعتی‌نین بو کیتاب‌دا باخیشلارینی تحمل ائده بیلمیردیم. بونو نظره آلاراق کی او شیعه مذهبینی عدالت‌لی و میللیت‌دن قیراق مئتودلا دوشونوردو دئیه، اونون تاریخی باخیشینی تماماً بو اینانج‌لا ضیدییت‌ده گؤردوم… و منی چوخ تعجبلندیرن بو ایدی کی، آذربایجان ضیالی‌لارین ایچینده بونو و دیگر شخصیت‌لر او جمله دن: بازرگان-سحابی کیمی آدام‌لار چوخ هیجان‌لا منیمسه‌نیلردی! آنجاق هئچ شبهه‌سیز علی شریعتی سانکی بیر آذربایجانلی شیعه‌سی کیمی فیکرلری آب-تاب‌لا یاد اولوردو. بعضی همین ضیالی‌لار شریعتی‌نین «شیعه علوی شیعه صفوی»-نی اوخوماقینی و اونون نه قدر گؤزل تحلیل ائتمه‌سینی وورغولاییردیلار.
بوتون بو شیدالیغی بو آداما، یقین کی شریعتی‌نی یاخشی اوخوما-ماقدا تحلیل ائتمک اولار. شریعتی همین کیتاب‌دا، صفوی شیعه‌سینی تورک جهالتی و خورافاتیندا بوغولموش بیر مذهب آدلاندیراراق، شیعه مرکزی‌نی بلاواسطه فارس منطقه‌لرینه باغلاییب. هر بیر سیاسی طلبه (اؤیرنجی- دانشجو) یاخشی بیلیر کی دولت و حاکمیت مسئله‌سینده مذهبین اؤزونون میللی دوشونجه‌ده نه درجه بؤیوک رولو وار. شریعتی راحات دئییر کی: «اگر حاکمیت سیاسی دین اساسیندا قورولسا اونون ستون لاری صفوی تورکلردن یوخ، بلکه {سربه‌داران} فارس‌لارریندان گؤتورولمَلی دیر». بوندان علاوه شریعتی ده، پهلوی دؤورونون ماسون ضیالی‌لاری کیمی ایران تاریخینده اساسلی و اؤنَملی، تعیین ائدیجی سوال‌لارا جاواب وئرمه‌دن، تاریخی تفسیره گیریشیب و بوندان تحریفاتا یول آچیب!..
بو اؤنَملی سوال نه‌دیر؟
ایرانین بو مین ایل سیاسی تاریخینده هر شئی‌دن اؤنجه بو سوالین جاوابی معلوم اولمالی‌دیر کی، بو تاریخ کیمه عاید دیر؟ فارس‌لارا یوخسا تورک لره؟
شریعتی بیر تاریخ طلبه سی اولاراق بو اساسلی سورغودان واز کئچه بیلمزدی. او یاخشی بیلیردی بو مین ایللیک تاریخ‌‌ده فارس‌لار حاکمیت قورماییبلار؛ اونلار سیاسی حاکمیتده اولمادیقلارینا گؤره بونو پهلوی‌لر کیمی یالانچی‌لیق‌لا منیمسه‌یه بیلمزلر. اما باخدیم گوردوم بو آدام ایرانین تاریخینی «آریایی تاریخی» دئیه دوروب قالیب. و پهلوی لرین استعمارچی تاریخینی تصدیق ائدیر! یعنی هئچ بیر تاریخی دلالت اولمادان، فارس و فارسی دیلینی بیر سوبیئکتیو اولاراق ایران تاریخینین مرکز منبعی‌نه چئویریر. بو او معنادا‌دیر ایران تاریخی بونلارین اولدوغو اوچون، دیل و سیاست ده بونلارا وئریلمَلی‌دیر. من ایسه دوشوندوم کی قدرت-ین جاذبه سی بو آدامی یولدان ائدرکن یالانا، تحریفه مئییل‌لشدریب. شریعتی‌نی اوخوماقدان اؤنجه منیم آز دا اولسا غرب فلسفه‌سی‌له تانیشلیغیم وار ایدی و «ادوارد سعید»-ین شرق شناسلیق کیتابینی دا اوخوموشدوم. بو آرتیق معلوم دور که غرب فلسفه سی «دئکارت دؤورندن» سونرا، سوبیئکتیو بیر باخیش‌لا وارلیغی تفسیر ائدیب و اینسان بیر متفکر اولاراق اؤز وارلیغینی فیکیر صاحیبی اولدوغو اوچون ثبوته یئتیریب. بو سؤز اصلینده یونان تاریخینده سوفیست‌لره عایید بیر فیکیر ایدی. اونلار اینسانی بوتون معرفت‌لرین اساس منبعی بیلیردیلر و وار یا یوخ یالان یا گئرچگی اینسانین اؤزونه اولان بیر معرفت حساب ائدیردیلر. دئکارت فلسفه‌سینده بیر آز فرقلی اولاراق بئله معنا تاپدی کی، اینسانین فیکری و دوشونجه سی تکجه شئی‌دیر کی اونون وارلیغینا شک ائتمک اولماز. بو معنادا بوتون تفسیرلرین مرکزینده اینسانین فیکری قرار تاپیر. کانت دئکارت-ین فلسفه‌سی‌نین آردینی توتاراق ائپیستمولوژی‌نین اساس‌لارین قویدو. او وارلیغی نومئن( شئی اؤز نفسینده) و فنومئن( تجربی عالم -پدیده)-ده خلاصه ائتدی. اونون فیکرینجه نومئن نه‌دیر؟، بیزه معلوم دئییل. اونا گؤره کی اینسانین ذهنی بیر نئچه آپریوری (شهود یا آگاهی پیشینی –اؤن گؤرو) دن عبارتدیر و بوتون ادراک‌لار اونا سؤیکنه‌رک یارانیر؛ او جمله دن زامان و مکان. زامان و مکانسیز هئچینه ادراک اولونمور.
اونلار ذهنه عینک شیشه‌سی کیمی دیر و بیز هرنه‌یه او عینک شیشه‌سی‌نین آرخاسیندان باخیریق. داها دوغروسو کانت ثبوت ائدیر:« بیز نه دوشونوروک اونلار فنومئن‌دیر؛ یعنی ذهنه بئله گلیر یا ذهن‌ده بئله گؤرونور.
بو معنا دا بوتون علم‌لر سوبیئکتیویته دیر. کانت دان سونرا سوبیئکتیوته یا سوژه مختلف ساحه لره نفوذ ائدیب هئرمنوتیک آنلاما گلیب چیخدی. فرانسیز فیلسوفو «پُل میشئل فوکو» هرمنوتیک دن یارارلاناراق نیچه دؤوروندن قالمیش قدرت آنلایشینا یئنی بیر معنا گتیردی. فوکو پست مدرن دونیاسینین فیلسوفو ایدی. او قدرتی، مطیع ائتمکده اؤنه چکه‌رک، علمین قدرت یاراتماقدا و اینسانین و اونون بدنین مطیع ائتمکده هانسی ایزلری وار میدانا چکدی. ادوارد سعید «فوکو»نون قدرته باخیشینی و عین زاماندا آنتونیو گرامئشی‌نین هژمونی ایده‌یاسی‌نی شرق شناسلیغیندا تطبیق وئره رک، شرق شناسلیغی غربین سوبیئکتیو مئتودلاری آدلاندیردی. یعنی غرب اؤز باخیشیلا شرقشناسلیق ائدیر. بئله حالدا شرق شناسلیق قدرت یاراداراق اونلارا سلطه میدانی یارادیر. اساساً بورادا غرب-شرق دانشیغی (سؤیلَم- گفتمان ) بیر ائدولوگیا سلطه میدانی دیر. اگر سوسیولوژی باخیمدان نظرده توتساق ادوارد سعید اصلینده بورادا آشاغی أل ( فرو دست ) اوستون أل ( فرادست ) ایکیلی استانداردلی باخیش گؤرور. غرب، ائله بیر شرق یارادیب کی اونا غلبه ائتسین. ادوارد سعید بو سوبیئکتیو باخیشی،غربین شرق شناسلیغیندا اساس یئر توتماسینی وورغولاییر. غرب ضیالی‌لاری بوتون شرقی اؤز سوبیئکتیو سوزگج‌لریندن کئچیرده رک تانیمیشلار. بو سوزگج‌ده شرق بیر مظروف اولاراق، غربین قالیب یاراتدیغی ظرف‌ده معنا تاپیر. جهالت‌ده غرق اولموش شرق، نه قانونی وار نه ده اؤزونده دَگیشیکلیک یارادا بیلیر. شرق دونیاسی شهوت‌له دولو بیر ذهنیت دیر و استبداد دا بوغولوب. اصلینده شرقشناسلیق بو دوشونجه ایله اولوب کی نئجه اونا نفوذ ائدیب و قید- بند ده ساخلاییب حاکیم اولماق اولار. بو باخیمدان، شرق شناسلیق، شرقی دیگرلشدیرمکدن استعمار اوبیئکتوینه چئویریب . ادوارد سعیدین سؤیله‌دیگی شرق شناسلیغی، ایراندا تورک شناسلیغین مئتودولوژی‌سی‌له اوست-اوسته دوشور. بو مئتودولوژینی ده شرق شناسلیق تاریخی کیتاب لاردا آذربایجانلی تورکه یاردیب‌لار. وئریلمیش بو صورت و معنا ماهیت‌ده سلطه ائتمک دن باشقا بیر شئی دئییل. تورک بیابان‌دان گلن بیر وحشی دیر. اونون هئچ بیر ادبیاتی، فلسفه سی، اسطوره سی یوخدور و یوخ ایدی! تورکون حتی سیاسی قدرتی ده اولماییب!… سوروشاندا بس بو مین ایل تورک سولاله‌سی‌نین حکومتی هارا گئدیر؟ جاوابی بودور:« اونلاری فارس وزیرلر ایداره ائدیردی»!
یعنی بئله تعریف لر، تورکو و آذربایجانی بوتون اؤز دوشونجه و منلیگیندن بوشالدیب ساده بیر اوبیئکتیوه دؤنده‌ریر. شریعتی‌یه گلدیک‌ده همین کیتاب‌دا صفوی شیعه‌سینی تورک جهالت و خرافات لا بیرگه تحلیل ائدیر. (جاهل و خورافاتلی تورکله بیرگه تحلیل ائدیر)
بو باخیش اؤتن یوز ایلین ایچینده بیر سیاسی فلسفه اولاراق بوتون یازی‌لاردا، تبلیغات و ایداره‌چیلیک‌ده یورودولوب و بو مدت ده بیر ضیالی هانسی کی علی شریعتی اونلارا تاریخی مسئولیت تعریف ائدیر، قالخیب بونا اعتراض ائتمه‌ییب. علی شریعتی بو استعمارچی باخیشی نه تکجه تنقید ائتمه‌یب بلکه یئنی بیر ایددیعا دا قوشور(آرتیریر= ایره‌لی سورور). او، شیعه چیلیگی ایرانین یا آریایی فارسین روحو سایاراق، صفوی‌لرین تورک حاکمیتینی سوال آلتیندا قویور. شریعتی صفوی‌لرین شیعه‌چیلیگینی بیر یابانجی و ایرانا تحمیل اولموش بیر مذهب سانیر. او بونا مثال دا گتیریر؛ جناب شریعتی اشکانی‌لری ایران تاریخ و مذهبینه بیگانه بیر حکومت ساناراق، اردشیر بابکان-ین بو حاکمیتین علیهینه قالخماسینی دینی و میللی بیر مبارزه آدلاندیریر. چونکو بابکان اؤزو زردشت آتشکده سی نین قوروجوسو ایدی ( بازیابی هویت ایرانی اسلامی، مجموعه آثار ۲۷ ص ۲۲۱).
شریعتی ماسینیون و هانری کربن-ون فارس شیعه لیگی نی سیاسی ادبیاتا چئویره رک اونو اسلام لا شیعه دن تکجه و سون قرائت سانیب. بونونلا دا یگانه سیلاحی دا آذربایجانادن آلیب سیاسی فارس حاکمیته وئردی. گؤردوگونوز کیمی نئجه جمهوری اسلامی قورولاندان سونرا اونون مرید و حواری لری سیاسی شیعه‌‌چیلیگی تفسیر ائدنده، اورادا آذربایجاندان حتی بیر آقورو آد دا یوخدور». تصور ائدین بیر ضیالی کی اؤزنون آماجی‌نی استعمار، استثمار، استحمار و… علیهنه مبارزه ائتمکده گؤروردو، اؤز آیاغی آلتیندا استعمار ائتمیش میللت‌لری گؤرموردو و بیر نفر تاپیلیب بونا دئمه‌دیر کی: اصیل استعمارچی سیز اؤزونوزسوز.
بو ایسه بیر بدبختلیک‌دیر کی، آذربایجانین بیر چوخ مبارز جاوان‌لاری او جومله‌دن حنیف نژاد، سعید محسن، موسی خیابانی و دیگرلری بونون سؤزونه اویاراق،هئچه- پیچا(بوش یئره) جان‌لارینی دا قربان وئردیلر. عمومیتله ایراندا صفوی تاریخی یالنیز عثمانی لرله وورشماقلا خاطیرلانیر. اما هئچ واخت صفوی دولتی‌نین ماهیتینه گیرشیلمیر. ساده جه ایکی-اوچ مطلبی تکرار لایرلار: «صفوی دولتی ایرانین ساسانی امپریاسینی یئنی دن قوردو»، تام کؤکوندن یالان بیر تعبیر دیر. اگر صفوی لر فارس حاکمیتینی سیاسی قووه یه چئویرمک ایسته‌ییردیلر، نییه تاجیک فارس لاری تحقیر ائدیب اونلاری سیاسی حاکمیت دن قووالاییب هندیستانا سورگون ائدیردیلر؟!
https://t.me/behnam_kianii : بهنام کیانی اجیرلی
