با شروع جنبشی که پس از قتل مهسا امینی به طور بسیار گسترده ای در داخل ایران انجام شد، دایاسپورای ایرانی در خارج از کشور فعالیت های خود را گسترش داده و در شهرها و کشورهای مختلف سراسر دنیا ده ها تظاهرات ضد حکومتی ترتیب دادند که بسیاری از آن ها توجهات جهانی را به خود جلب کرد. در این بین حضور ملت های غیرفارس با پرچم های خود مورد انتقاد و حتی حمله ی مرکز گراها قرار گرفت. گویی پس از صد سال سرکوب جامعه ی متکثر ایران تحت لوای زبان و دین، اینبار دامنه ی این سرکوب توسط برخی از گروه ها به خارج از کشور نیز گسترده شد. براین اساس و بخاطر تاکید برلایه های مختلف ستم و در سالروز قیام 1 خرداد 1385 در آذربایجان ایران، روز شنبه 30 اردیبهشت تظاهراتی در برلین برگزار شد که ترک های ایران از جمله ترک های آذربایجان، ترکمن، قشقایی، خراسان و بخشی از نمایندگان ملت عرب ایران با حضور پرشمار خود بار دیگر این خواسته ها را به صدای بلند فریاد زدند. این تظاهرات از ساعت 2 بعد از ظهر از دانشگاه هامبولدت آغاز شد و با حضور صدها نفر تا دروازه ی براندنبورگ ادامه پیدا کرد. در بین تظاهر کنندگان پرچم های آذربایجان شمالی و جنوبی، ترک های قشقایی و تورکمن به وفور به چشم می خورد و حضور افرادی با لباس های ملی خود جلوه ی ویژه ای به این جمع داده بود. با این که بایکوت خبری این تظاهرات توسط رسانه های اصلی فارسی زبان خارج از کشور امری دور از انتظار نبود لیکن توسط رسانه های رسمی چندین کشور از جمله ترکیه و رسانه های احزاب آذربایجان ایران و ترک های قشقایی و … به طور وسیعی تحت پوشش قرار گرفت.
یکی از دلایل اهمیت این تظاهرات پیوند مجدد اقوام مختلف ترک های ایران بود که سال های سال با عناوین و به بهانه های مختلف تلاش شده بود هویت مشترک آن ها انکار شده و از همدیگر جدا نگه داشته شوند.
در این تظاهرات شعارهایی به زبان های ترکی، انگلیسی و آلمانی مطرح شد. از جمله شعارهای ” آذربایجان اوز یولونو تاپیبدی، ولایتی سلطنتی آتیپدی: آذربایجان راه خود را پیدا کرده است و ولایت و سلطنت را به دور افکنده است “، ” قادین – کیشی ال اله، ظولمون باشین ائزمه یه : زن ومرد دست در دست هم برای زدن سر ظلم” ، ” آزادلیق، عدالت، میللی حوکومت : آزادی، عدالت، حکومت ملی” و ” قشقایی اویاقدیر، میللتینه دایاقدیر: قشقایی بیدار است و پشتیبان ملت خود است ( از طرف ترک های قشقایی)” سر داده شد.
شریفه جعفری، صالح کامرانی، احمد امید یزدانی، عیسی تورک اوغلو، محمود بیلگین، اژدر تقی زاده؛ ائلدار قاراداغلی ( از ترک های آذربایجان)، جمال محمت اوغلو (از ترک های ترکیه)، روح الله مرادی (دبیر حزب راه آزادی قشقایی)، یوسف عزیزی بنی طرف ( از ملت عرب الاحواز) و نیل واتسون روزنامه نگار انگلیسی از سخنرانان این مراسم بودند و بیانیه ی این میتینگ توسط سولماز فاضلیان قرائت شد. در این بیانیه ضمن محکوم کردن رژیم “فاشیستی” و ” دیکتاتوری” جمهوری اسلامی از رفتارهای “قرون وسطایی” این رژیم انتقاد شده و به سرکوب خشونت آمیز معترضان جنبش اخیر اشاره شد. همچنین فعالیت های تروریستی ناامن کننده ی رژیم مورد اشاره قرار گرفت و تاکید شد که انسان مطلوب این رژیم ” انسان فارس شیعه مرد معتقد به ولایت فقیه ” است.
در عین حال به ملت ترک ساکن ایران که به رغم این که اکثریت نسبی هستند و در تاریخ و ساختار ایران نقشی اساسی داشته اند به مانند سایر ملل تحت ستم از حقوق اساسی خود محروم هستند اشاره شد.
در این بیانیه قیام سال 2006 میلادی (1385 شمسی ) آذربایجان قیامی ضد نژاد پرستی خوانده شده و همچنین حملات شیمیایی اخیر بر مدارس بویژه مدارس دخترانه نیز محکوم شد. نهایتا دراین بیانیه از “وجدان های بیدار” و “جهان آزاد” خواسته شد که برای رهایی از دست رژیم کنونی مردم ایران را یاری کنند و به مطالبات ویژه ی ملل غیرفارس نیز توجه کنند. همچنین با تمام مللی که در معرض” سیاست های خصمانه ” رژیم ایران هستند – بویژه مردم آذربایجان شمالی – اعلام همبستگی شده و پیوند و دوستی ملت آذربایجان جنوبی و مردم اسرائیل نیز مورد تاکید قرار گرفت.
در این مراسم موسیقی آذربایجانی نیز توسط فرهاد نشاط اجرا شد. برگزار کنندگان این میتینگ امیدوار هستند که در آینده نیز میتینگ های مشابهی در حمایت از مردم در بند ایران و احقاق حقوق ملل غیرفارس برگزار شود.
