ترکان قشقایی که با بیش از 2 میلیون نفر جمعیت یکی از بزرگترین جوامع تُرک در ایران به شمار میروند، اخیرا با موانع جدی در کوچ سنتی خود روبه رو بوده و مجبور به پذیرش زندگی جدید شده و از فرهنگ صدها ساله خود دور میشوند.
آنان عمدتا ساکن ارتفاعات استانهای فارس، کهگیلویه و بویر احمد، اصفهان، چهارمحال بختیاری و بوشهر بوده و بیشتر از دامداری و بافندگی امرار معاش میکنند.
تلاش دولت ایران برای استقرار ترکان قشقایی در شهرها و استحاله آنان ادامه داشته و اگرچه بیشترشان در شهرها زندگی میکنند، اما 10 درصد از جمعیت هنوز فرهنگ عشایری را حفظ کردهاند.
ترکان قشقایی در ارتفاعات استان فارس، سالی دو بار در ماههای مارس و اکتبر کوچ میکنند. آنان در تابستان در ارتفاعات شیراز زندگی میکنند و زمستان را نیز در دشتهای ساحل خلیج فارس میگذرانند.
قشقاییها که از قبیله اوغوز ترکان هستند تا به امروز توانستهاند آداب و رسوم خود را تا حدودی حفظ کنند. اما در دورههای مختلف تاریخ معاصر ایران به دلایل مختلف تحت فشار بوده و به زندگی شهری رانده شدهاند.
از آنجایی که مراتع و اراضی جنگلی بر اساس نظام حقوقی ایران دولتی محسوب میشود، اسناد مالکیت موسوم به «پروانه چرا» که قبل از انقلاب در اختیار ترکان قشقایی منطقه قرار گرفته است، اسناد قانونی کافی محسوب نمیشود.
به این ترتیب اگرچه مراتع و اراضی حاصلخیز اطراف استان فارس و اصفهان از صدها سال پیش بر اساس اسناد قانونی در اختیار قشقاییها بوده است، اما عدم تمدید مجوز این اراضی از سوی سازمان منابع طبیعی و حوضهداری ایران در سالهای اخیر باعث آزار و اذیت قشقاییها شده است.
– سرپناه و خانههای عشایری آنها در روستای پادنا تخریب شد
بر اساس اطلاعات دریافتی از منابع محلی، پناهگاهها و خانههای عشایری ترکهای قشقایی در روستای پادنا در استان اصفهان در ماه رمضان توسط سازمان منابع ملی به بهانه «غیر مجاز» بودن، تخریب شده است.
اصغر سلیمی، نماینده شهر سمیرم و از ترکان قشقایی که این موضوع را در دستور کار قرار داد، در نطق خود در مجلس ایران در روز 18 آوریل اظهار داشت: در ماه رمضان بدون اطلاع قبلی شاهد تخریب خانههای عشایری ملت قشقایی در شهرستان سمیرم بودیم.
وی با اشاره به اینکه تخریب خانههای قشقاییها، آنان را با مشکلات زیادی مواجه کرده، گفت: نیاز به سرپناه برای عشایر مانند شناسنامه است و زندگی بدون آن برایشان غیرقابل قبول و بسیار دشوار است.
– حمله به قشقاییها با سنگ و چوب
پس از آن، روز 28 فروردین، ترکان قشقایی عشایری در حوالی روستای امیرسالار از توابع شهرستان میمند استان فارس مورد حمله گروهی ناشناس با سنگ و چوب قرار گرفتند. در این حمله یک قشقایی 19 ساله به اسم علی حیدری جان خود را از دست داد.
يكي دیگر از ساكنان قشقایی منطقه به نام عماد حضرتی نیز در مصاحبه با خبرنگار آناتولی با اشاره به اینکه تلاش میشود تا تركان قشقایی تحت فشارهای مختلف از سرزمين اجدادی خود اخراج شوند، گفت: مسیرهای سنتی کوچ ما در برخی مناطق مسدود میشود.
– “مسیرهای کوچ قشقاییها بسته است”
حضرتی با بیان اینکه از زمان شاه بافت جمعیتی مناطق ترکان قشقایی شروع به تغییر کرد، افزود: طبق اسناد دوره شاه، به ویژه در شهر گچساران، جمعیت ما حدود 85 درصد بود که اکنون به حدود 40 درصد کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه طی سالهای اخیر در اطراف شهر فیروزآباد که جمعیت آن غالبا تُرک هستند، شهروندان فارس اسکان داده شدهاند، تصریح کرد: بافت جمعیتی منطقه در حال تغییر بوده و مسیرهای کوچ قشقاییها برای جداسازی آنان از هم و از فرهنگشان مسدود میشود.
خبرگزاری آناتولی