تعویق تصمیم‌گیری درباره ممنوعیت کاربرد “روبات‌های آدمکش”

نمایندگان ۱۲۵ کشور جهان روز یک‌شنبه ۱۹ دسامبر (۲۸ آذر) در ژنو گرد هم آمدند تا درباره سیستم‌های جنگ‌افزاری خودمختار که می‌توانند راسا هدف خود را انتخاب و به سمت آن شلیک کننده رایزنی کنند.

به گزارش خبرگزاری آلمان شرکت کنندگان در این نشست بر سر طرد و مذموم شمردن استفاده از این گونه جنگ‌افزارها به توافق نرسیدند.

شرکت کنندگان که امضاءکنندگان کنوانسیون سلاح‌های متعارف خاص هستند در نهایت بر سر به رسمیت شناختن اصول مطرح شده در سال ۲۰۱۹ توافق کردند که مطابق آن رعایت حقوق بین‌الملل بر تمام سیستم‌های تسلیحاتی اولویت دارد.

بر این اساس انسان‌ها باید در هر شرایطی مسئولیت اقدام خود را بر عهده بگیرند. این در حالی است که سیستم‌های خودمختار تسلیحاتی که از آنها به عنوان “ربات آدمکش” یا “ربات قاتل” نیز یاد می‌شوند قادرند با استفاده از هوش مصنوعی هدف خود را انتخاب و به آن حمله کنند.

در بیانیه پایانی نشست ژنو بار دیگر بحث درباره تولید و کاربرد جنگ‌افزارهای هوشمند به کمیسیونی از کارشناسان ارجاع شد که قرار است سال آینده این مسئله را بررسی کند.

شرکت‌کنندگان در نشست ژنو در عین حال تاکید کرده‌اند که این کنفرانس همچنان نهاد صاحب صلاحیت برای تصمیم‌گیری در مورد اعمال محدودیت در استفاده از جنگ‌افزارهای خودمختار و هوشمند است.

کمپین Stop Killer Robots که نمایندگان حدود ۱۸۰ تشکل غیردولتی در آن فعال هستند نتایج نشست ژنو را “کاملا ناکافی” ارزیابی کرده و نسبت به عدم تصمیم‌گیری قاطع ابراز ناخشنودی کرده است.

معترضان معتقدند کنفرانس ژنو در یک بن‌بست قرار دارد و بحث درباره “ربات‌های آدمکش” باید در جاهای دیگری ادامه یابد.

آنها معتقدند یکی از راه‌ها می‌تواند توافق کشورهای موافق با ممنوعیت ربات‌های آدمکش برای افزایش فشار بر دیگر کشورها باشد و چنین تلاشی پیش از این در مورد جنبش مخالفت با مین‌های ضدنفر تا حدود زیادی موفقیت‌آمیز بوده است.

کنوانسیون سلاح‌های متعارف خاص تا کنون برای استفاده از تله‌های انفجاری و جنگ‌افزارهای لیزری محدودیت‌هایی اعمال کرده است.

بسیاری از کشورها خواهان ایجاد محدودیت و وضع قوانین مشخص در ارتباط با تولید و استفاده از جنگ‌افزارهای متکی بر هوش مصنوعی هستند اما تولیدکنندگان مهم تجهیزات جنگی مانند روسیه و آمریکا با این کار مخالفت می‌کنند.

یکی از دشواری‌ها در این زمینه مسئله کاربردهای متفاوت هوش مصنوعی است که می‌تواند هم در صنایع نظامی و هم در حوزه‌های غیرنظامی مورد استفاده قرار گیرد و در برخی موارد تمایز قائل شدن میان این حوزه‌ها کار ساده‌ای نیست.

در حال حاضر جنگ‌افزارهایی وجود دارند که مانند نمونه‌های از هواپیماهای بدون سرنشین به صورت نیمه خودمختار فعالیت می‌کنند.

با این همه بسیاری از کارشناسان معتقدند در میدان‌های جنگ واقعی، همچنان مانند گذشته، انسان‌ها تصمیم‌گیرنده نهایی در مورد عملیات تهاجمی هستند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد و صلیب سرخ جهانی از مخالفان سرسخت جنگ‌افزارهای هوشمند و خودمختار هستند و هشدار می‌دهند که نیاید منتظر ماند تا زمانی برسد که جنگ‌افزارهای کاملا خودکار درگیر جنگ شوند.

نمایندگان آلمان و سوئیس پس از خاتمه کنفرانس ژنو در جمع خبرنگاران تاکید کردند که اکنون این خطر وجود دارد که پیشرفت‌های فناوری از بحث‌ها درباره سلاح‌های خودمختار پیشی بگیرند.

حزب‌های سوسیال دموکرات، سبزها و دموکرات‌های لیبرال آلمان در توافق‌نامه تشکیل دولت ائتلافی جدید بر ممنوعیت الزام‌آور بین‌المللی تولید و استفاده از چنین سیستم‌هایی تاکید کرده‌اند.

در عین حال شماری از دیپلمات‌ها معتقدند این اقدامی بی‌حاصل خواهد بود که ده‌ها کشوری که “ربات‌های آدمکش” تولید نمی‌کنند ساخت و استفاده از آن را ممنوع اعلام کنند و تا زمانی که کشورهای فعال در زمینه توسعه این تجهیزات همراهی نکنند هر اقدامی بی‌ثمر می‌ماند.

بحث درباره جنگ‌افزارهای خودمختار و هوشمند از سال‌ها پیش مطرح است. حدود شش سال قبل بیش از صد دانشمند، پژوهشگر و کارشناس برجسته حوزه فناوری در نامه سرگشاده‌ای به بیست و پنجمین کنفرانس مشترک هوش مصنوعی که در بوئنوس برگزار شد نسبت به تشدید رقابت برای به کارگیری فناوری‌های جدید در تولید تجهیزات نظامی هشدار دادند.

در این نامه تاکید شده بود استفاده از فناوری هوش مصنوعی برای تولید روبات‌هایی که به طور مستقل برای کشتن تصمیم گرفته و اقدام می‌کنند آنقدر پیشرفت کرده که تولید چنین تجهیزاتی در چند سال آینده امکان‌پذیر خواهد بود.

این دانشمندان هشدار دادند که برخلاف سلاح اتمی، این ربات‌ها به مواد اولیه‌ای نیاز ندارند که دسترسی به آنها ساده نباشد و به همین دلیل تولید انبوه آنها برای همه قدرت‌های نظامی مطرح جهان کاملا ممکن و کم‌هزینه خواهد بود