وقتی به تاریخ بشریت نگاه می کنیم، نقاط عطفی وجود دارد که بر جریان حوادث تأثیر می گذارد و واقعیت ها و مفاهیم را تعیین می کند. یکی از آنها تحولات قره باغ است که بر جهت گیری قفقاز و حتی جهان تورک تأثیر گذاشته است.
به نظر می رسد قره باغ، هم با اشغال شدنش از سال ها قبل و هم با پایان اشغالش پس از ۳۰ سال از این قدرت نفوذ برخوردار باشد.
همانگونه که، کلمات “آزادی” به جای “اشغال” و “بازسازی / احیا” به جای “ویرانه” شروع به استفاده شده اند. بازیگران اصلی راه حل یا عدم راه حل نیز جای خود را در تاریخ گرفته اند. اکنون مرحله جدیدی در حال ایجاد است که بر صلح و آرامش منطقه و روابط دوجانبه و چندجانبه تأثیر خواهد گذاشت.
با این حال، می توان گفت که در این روند، یک ادبیات جدی، به ویژه مطالعات علمی، در مورد قره باغ در حال شکل گرفتن است. به نظر می رسد موضوع قره باغ با بنیان های تاریخی، علوم سیاسی و روابط بین الملل خود را به سمت یک محتوای جدید سوق داده است. قبل و بعد از ۹ و ۱۰ نوامبر، اجرای آتش بس و پیامدهای آن، ضرورت سازگاری در برخی مفاهیم نیز نظرات را به خود جلب کرده است.
طی چند ماه گذشته یکی از آنها توسط الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان به طور فزاینده ای بیان شده است. علی‌اف در یک کنفرانس مطبوعاتی که چند روز پیش برگزار کرد، گفت که مردم آذربایجان باید اصطلاح “کوهستانی” را ترک کنند و به جای گفتن آن، منطقه را “قره باغ” بنامند. وی گفت: “قره باغ کوهستانی خاک اجداد آذربایجان است.”
در واقع، پیش‌تر مطالعات زیادی وجود داشت که ترجیح می دادند از قره باغ و قره باغ کوهستانی در تعریف مسئله استفاده شود. زیرا، از نظر تاریخی، به دلیل وجود “منطقه خودمختار قره باغ” و استفاده آن توسط طرف ارمنی در ادبیات خود، وجود “قره باغ کوهستانی” در پژوهش‌ها کاملاً امکان پذیر بود.
به عنوان مثال، در ترکیه، طبق داده های به دست آمده از مرکز ملی ثبت پایان نامه، تاکنون ۳۹ مورد از ۹۳ پایان نامه ثبت شده در سیستم، از اصطلاح “قره باغ کوهستانی” استفاده شده است.
در این مرحله، باید به این سخنان رئیس جمهور علی‌اف در اجلاس شورای ترک تأکید شود: “در حال حاضر، هیچ واحد ارضی به نام قره باغ کوهستانی وجود ندارد. آذربایجان این مسئله را حل کرد، به پیروزی تاریخی دست یافت و کارهای بازسازی را در سرزمینهای ویران شده آغاز کرد. ”
فرید شفی‌اِف، رئیس مرکز پژوهش‌ها روابط بین الملل آذربایجان اظهار داشت که این نام به طور مصنوعی در سال ۱۹۲۳ ایجاد شده است و پس از جنگ ۴۴ روزه قره باغ، «قره باغ کوهستانی» اعتبار خود را به عنوان یک اصطلاح جغرافیایی از دست داد.
به احتمال زیاد در موسسات آذربایجان و در پژوهش‌های جدیدی که باید آماده شود، قره باغ کوهستانی به شکل قره باغ استفاده خواهد شد و شهرهایی که هنوز وضعیت آنها مشخص نشده است (علی‌اف می گوید که موضوع وضعیت [استاتوس قره باغ] بسته شده است) محاسبه و نشانه گذاری جغرافیایی انجام خواهد شد. آیا این بدان معناست که مشکل قراباغ به طور کامل حل شده است؟ در واقع، کاستی‌هایی وجود دارد. سرزمینی که به آن “قره باغ کوهستانی” گفته می شود [اشاره به بخش ارمنی نشین که تحت کنترل صلحبانان روس است] سر جایش قرار دارد، در حالی که آذربایجان سعی دارد به هر مناسبت بیان کند که دیگر این رویکرد را به رسمیت نمی شناسد.
