عناصر آب، آتش، باد و خاک را پشت سر گذاشتیم و قراره روز اول بهار اینبار با عنصر پنجم یعنی آهن جشن بگیریم و بر عکس جشن های “سو آتناسی”، “اود آتناسی”، “یئل آتناسی” و “توپراق آتناسی” که شب از روی آتش بخاطر دورکردن ارواح شیطانی می پریدیم در جشن زاییش طبیعت قراره بخاطر روشنایی و برکت در روز از روی آتش بپریم و آهنی را روی آتش گذاشته و به صورت نمادین روی آن بکوبیم.
ما چه در بین تورکان یاقوت که پنج عنصر جشن گیرنده را برای شروع فصل زنده شدن طبیعت دارند و چه در بین تورکان آذربایجان، باور آفرینش طبیعت را داریم به گونه ای که جهان بر روی دریاچه ی آب حیات خلق می‌شود و جشن ها از سو آتناسی شروع می‌شود یا زنان تورکان یاقوت برای بیان مفهوم آغ آنا الگو دهنده ی آفرینش قبل زنده شدن طبیعت که در اصل در آن روز جهان خلق شده موهای سر خود را به فرم شاخ گوزن نمادگرایی الهه آغ آنا در می آورند و خاتون های تورک ایران نزدیک شروع فصل بهار، با چوبک های شکل شاخ گوزن را درست می کردند و در خانه می آویختن که به لطف حکومت شارلاتان و حرامزاده ی پهلوی فراموش شده است…. تورکان ایران جشن خیدیر یا خیضر اساطیر تورک را برگزار می‌کنند که در اصل هم آیاز آتا محافظ مردم در زمستان تا رسیدن فصل بهار هست و آیاز آتا حالتی از اولگن خالق جهان هست برای کمک به مردم در دوران سرما می آید تا در زمان جشن آفرینش جهان توسط خودش که زمان زنده شدن طبیعت است برسد.
و اما آهن که در فرهنگ تورک عملا مفهوم عمیق با تولد دوباره دارد و با همین مفهوم در روز تولد دوباره ی طبیعت ما با آهن جشن می گیریم به طوری که در افسانه ی ارگنه گون که بخشی از باورها و جشن های نوروزی نیز مربوط به این افسانه است ما کوه آهنی نجات دهنده یا تولد دهنده ی دوباره ی قوم تورک را می بینیم… یا در آفرینش اساطیری تورک ما در نهایت ستاره ی قطبی مرکز جهان را ساخته شده از آهن توسط یک شامان آسمانی می بینیم و یا در باور نخستین انسانهای اساطیری تورک ما آفرینش رو در درون غار کوه آهنی می بینیم و یا دمیر قارتال اساطیر تورک که شامان را دچار مرگ می کند و سپس به وی تولد دوباره می‌دهد یا شامان سیاه که با آهن آلات به جهان زیرین می رود تا ارواح شیطانی بترسند و زنده بماند(یکی از مفاهیم جشن با آهن نیز در روز اول بهار همین مفهوم ترساندن ارواح شیطانی است درست مانند مفاهیم آتش تا زنده شدن طبیعت بدون دخالت ارواح شیطانی دوران خوبی باشد برای مردم تورک).
