کاوش های باستان شناسی در شمال اسپانیا منجر به کشف بخش های مختلفی از زیستگاه های نئاندرتال و بازمانده های چوبی آنها شد. در طی کاوش ها دو ابزار چوبی که به خوبی حفظ شده بودند کشف شد. یکی از آنها چوبی است به طول ۱۵ سانتی متر که با آن زمین را می‌کنده‌اند.
این کاوش‌ها در سواحل منطقه باسک (اسپانیا شمالی) در ناحیه آرانبالتزا انجام گرفته است.
تجزیه و تحلیل دقیق این ابزار و قدمت درخشندگی اطراف چوب نشان می دهد که این ابزار حدود ۹۰ هزار سال پیش زیر خاک رفته است، یعنی توسط نئاندرتال ها ساخته شده است.
تجزیه و تحلیل میکرو-سی‌تی و بررسی دقیق سطح ابزار نشان داد که یک تنه درخت سرخدار به صورت طولی به دو نیمه تقسیم شده است. یکی از این نیمه ها با ابزار سنگی حک شده و به منظور تسهیل در حکاکی آسان و مورفولوژی تیز از آتش استفاده شده است.
با استفاده از تجزیه و تحلیل استفاده-فرسایش این ابزار، مشخص شد که از این ابزار برای جستجوی مواد غذایی و سنگ چخماق یا برای کندن زمین استفاده شده است.
پیدا کردن ابزارهای چوبی در رابطه با نئاندرتال ها اتفاقی نادر است زیرا مواد آلی خیلی سریع حل می شوند. یافتن شواهدی از فن آوری چوبی فقط در محیط های بسیار خاص مانند ممکن می شود. همانطور که شواهد غیرمستقیم اشاره کرده است، این نوع فناوری در زندگی روزمره نئاندرتال نیز مورد استفاده قرار می گرفت.
پروژه باستان شناسی در آرانبالتزا در سال ۲۰۱۳ برای بررسی آخرین نئاندرتال ها در اروپای غربی با نام فرهنگ چاتلپرون اجرا شد. در حفاری های در حال انجام، زیستگاه های مختلف حداقل ۴۴ هزار ساله نئاندرتال پدیدار شدند. این امر باعث می شود آرانبالتزا یک فضای استثنایی برای کشف تکامل نئاندرتال و تنوع رفتاری آن باشد.
